Page 13 - Hitabet ve Mesleki Uygulama 4. Ünite

DİNÎ HİZMETLERDE CAMİ MUSİKİSİ

İslam dünyasında pek çok mevlit yazılmıştır. Ancak Türk dinî musikisinde “mevlit” denildiğinde,
özellikle Osmanlı coğrafyasında yoğun ilgi gören Süleyman Çelebi’nin (1346–1422) Vesîletü’n-Ne-
cât adlı eserinin besteli veya serbest olarak okunması ve bu maksatla yapılan törenler anlaşılır. Ese-
rin, başta Hz. Peygamber’in (s.a.v.) doğum yıl dönümü (Mevlit Kandili), mübarek gün ve geceler (kan-
diller) olmak üzere düğün, doğum, ölüm, evlenme, sünnet, hac ibadetini yerine getirme gibi olayların
ardından sevinç ve hüzünlerin beraber paylaşılması için düzenlenen toplantılar esnasında okunması
toplumumuzda yaygın bir âdet hâline gelmiştir.

Mevlidin bilinen yegane bestekarı, 17. yüzyılda Bursa’da yaşamış olan Sekbân adlı musikişinastır.
Sekbân’ın mevlit bestesi, 19. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı coğrafyasında okunmuş, ancak o ta-
rihlerden sonra unutulmuştur.

Dokuz bölümden oluşan Mevlit’in her bölümüne “bahir” adı verilir. Ayrıca her bahir de kendi ara-
sında bölümlere ayrılmıştır. Mevlit okuyan kişiye “mevlithân” denir. Bahir araları, aşır, ilahi ve kaside-
ler ile bezenir. Bahirlerde, mevlithanın musiki bilgisi ve zevkine göre çeşitli makam geçkileri yapılır.

Mevlit’in bahirleri şunlardır:
h Münacat
h Mevlitin yazarı için dua
h Âlemin yaratılmasının sebebi
h Veladet (Peygamberimizin doğumu)
h Peygamberimizin mucizeleri
h Peygamberimizin miracı
h Peygamberimizin vasıfları “Mevlitlerde, Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-
h Peygamberimizin vefatı necât” adlı eserinin okunması Osmanlıdan
günümüze kadar devam eden bir adettir."
NOT EDELİM

Beste: Müzik notasyonu kullanılarak yazılmış veya icra sırasında kaydedilmiş müzik eseri. Bir mü-
zik eserini oluşturan ezgilerin tümü.
Güfte: Bestelenmiş olan bir eserin sözlerine denir.
Makam: Türk müziğinde eserlerin ses dizilerini ve dizi özelliklerini ifade eder.
Nefes: Bektaşi şairler tarafından yazılmış ve Bektaşi tekkelerinde okunmak üzere çeşitli makam-
larda bestelenmiş manzum ilahilere denir.
Karar sesi: Bir eserin durak veya bitiş sesi.
Musiki meşki: Öğrencinin musiki eserini hocasından dinlemesi, onun önünde usulüne uygun bir
tarzda okuması ve öğrenip geçmesi.
Geçki: Makam değiştirmeye denir.
Perde: Bir müzik parçasını meydana getiren seslerden her biri.
Tavır: Musikide makam, ahenk.

101