Page 15 - Hadis Metinleri 5. Ünite

5. ÜNİTE

Kendini bilen, Rabbini bilir.
İmam Tirmizî, “Kalbinde zerre kadar iman bulunan kimse cehenneme girmez.” hadisinin, “Cehen-
nemde ebedi olarak tutulmaz.” anlamına geldiğini selef âlimlerinden naklederek söz konusu “Kalbinde
zerre kadar kibir olan cennete giremez.” hadisinin de aynı istikamette anlaşılması gerektiğine işaret eder.

Kibir; insanın kendini başkalarından üstün görüp büyüklenmesi ve haddini bilmemesi demektir.
Kibir, ucuptan, ucup da cehaletten kaynaklanır. Ucup; egoizm, kendini beğenmek ve benmerkezci dav-
ranmak anlamına gelir. Gerek ucup gerekse onun bir ileri aşaması olan kibir, tedavisi güç bir hastalık ve
insanı helake sürükleyen bir afettir. Kûfeli tabiin âlimlerinden Mesrûk (ö. 63/683) diyor ki: “Kişiye bilgi
olarak Allah’tan korkması, cehalet olarak da kendini beğenmesi yeter.” Demek oluyor ki ucup ile kibir
hastalığı, haddini bilip Allah’a (c.c) sığınarak ve başkalarına alçak gönüllü davranarak tedavi edilebilir.
Ucup ve kibirin zıddı, alçak gönüllü olmak anlamına gelen tevazudur. Tevazu, iki aşırı uç olan tekebbür
ile tezellül arasında orta yol çizgisidir. Bazen kibir ile vakar, tevazu ile de tezellül birbirine karıştırılır.
Tekebbür, kibirin eylem ve davranışa dönüşmesi, tezellül ise zillete düşmek demektir.

Tabiatı itibariyle insan, kendini beğenip öne çıkaran ve
başkalarını hor görüp aşağılayan insan tipinden hoşlanmaz.
Aynı şekilde tevazu diye müminin kendini zillete düşürmesi,
onun mürüvvet ve şahsiyetiyle bağdaşmaz. Zira mümin ancak
izzetiyle yaşayabilir. Güçlünün önünde iki büklüm olup da
güçsüzlere ve zayıflara sert ve soğuk davranmak hem ahlaki
bir zaaf hem de önemli bir kişilik problemidir. Kibir ve gurura
kapılarak dünyevileşen insan, Gazneli Mahmud’un şu şiirin-
den ders çıkarmalıdır: “Öldükten sonra yoklasın kafatasın me-
zarda her ölenin / Farkı var mı bakalım hükümdarla kölenin!”

Yüce Kur’an şu uyarıda bulunur: “Küçümseyerek, ki-
birlenerek insanlardan yüzünü çevirme ve yeryüzünde bö-
bürlenerek yürüme. Zira Allah kendini beğenip, övünüp
duranları asla sevmez. Yürüyüşünde ölçülü ve dengeli ol,
sesini de alçalt. Unutma ki seslerin en çirkini merkeplerin
sesidir.” 48

48 Lokmân suresi, 18-19. ayetler.

99