Page 14 - Hadis 2. Ünite

HADİS

Resulullah'ın sünneti evrensel özelliği ile Kur'an da ilahi mesajın tamamlayıcısı olarak
gösterilmiştir: “İnsanlara indirdiklerimizi kendilerine açıklaman için ve düşünürler diye
sana da uyarıcı kitabı indirdik.”
52
Sünnetin bir kısmı ilahî irşadla gerçekleştiği için bir tür vahiy değeri taşır. Bu sebepledir
ki İslamî hayatın tüm gelişim ve değişimlerinde Kur’an-Sünnet bütünlüğü göz önünde tutul-
muştur.
Sünnetin hangi çeşidinin evrensel olduğu ko-
nusu hadislerin sadece zahirine bakarak değil,
daha çok maksada bakarak tespit edilebilir. Bel-
ki her iki bakış açısını da yansıtıcı bazı örnekler
verecek olursak, Kur’an’ın evrensel nitelikli ayet-
lerini söz veya uygulamayla açıklayan hadis ve
sünnet malzemeleri de evrensel nitelikli kabul
edilir. Herhangi bir ayrım yapmaksızın, bütün in-
sanların can, mal, ırz ve namusunun, her dinin Peygamberimizin (s.a.v.) veda haccı esnasında
kutsal mekânlarının her türlü saldırıdan korun- verdiği hutbe evrensel mesajlar içermektedir.
ması gerektiğiyle ilgili hadis ve sünnet metinleri
evrensel özellik taşır.

İnsanların bir tarağın dişleri gibi eşit olduğunu, ırk, renk, cinsiyet farklılıklarının üstünlük
sebebi olmadığını, Arap’ın Arap olmayana üstünlüğünün bulunmadığını ifade eden hadisler
elbette evrenseldir. Müminlerin kardeşliğini, tüm insanların da Adem ile Havva’nın çocukları
olarak yaratılıştan kardeş olduğunu belirten rivayetler de böyledir. Sağlığın korunması (hıf-
zu’s-sıhha), hastalık durumunda iyileşme için her tür meşru çareye başvurulması; çevrenin
korunması, akarsuların ve denizlerin kirletilmemesi; durgun sulara, meyveli ağaçların altına,
gölgesinden istifade edilen ağaçların altına, gelip geçilen yollara küçük veya büyük abdest
yapılmaması, ağaçlandırmanın teşviki gibi konuları içeren hadisler evrensel nitelikli rivayet-
lerdir.

Bunlar dışında daha pek çok alanı ve rivayeti evrensellik yaklaşımı içine katmak müm-
kündür.

5. Örnek Alma ve Taklit Etme Arasındaki Fark

Örnek alma, model alınan insanla aynîlik/özdeşleşmedir. Kişilik oluşumu ve gelişiminde
özdeşleşmenin rolü inkâr edilemez. Özellikle çocukluk ve gençlik çağında özdeşleşme arzu-
sunun veya yönelişinin daha önemli ve yaygın olduğu söylenirse de insan cinsi her yaşta bu
özelliğini geliştirebilmektedir. Bu öyle güçlü bir duygu ve yansımadır ki kendisine benzeme-
ye karar verilen modelin her şeyi, düşünceleri, fikirleri, inancı gibi manevi yönleri yanında,
yürüme şekli, konuşma tarzı, saçının sakalının biçimi, giyim kuşam şekli gibi özellikleri de
alınıp uygulanır. Bu uyumun temelinde kendisine uyulanın cazibesi, değeri ve bireyin ona
benzeme arzusu vardır.

52 Nahl suresi, 44. ayet
50