Page 4 - Fıkıh Okumaları 5. Ünite

5. ÜNİTE

kat çekici kavram “hamr”dır. Hamr sözlükte bir şeyi örtmek anlamına gelir. İçki aklı örttüğünden “hamr”
olarak adlandırılır. Ayetlerde “hamr”ın haram kılındığı bildirilir. Bir hadiste, “her sarhoş edicinin hamr, her
hamrın da haram olduğu” vurgulanır. Bu durum yeme, içme, koklama veya vücuda başka yollarla alınan
5
aklı örtücü özelliğe sahip bütün maddelerin haram kılındığını gösterir.

Kur’an’da zararı ve sarhoş edici yö-
nüne vurgu yapılarak özellikle adı zikredilip
yasaklanan bitkisel kökenli maddeler içki ve
türevleridir. Yüce Allah şöyle buyurur: “Ey
iman edenler! Şarap, kumar, putlara kur-
ban kesilen sunaklar, fal okları, şeytana ait
murdar işlerden başka bir şey değildir. Bun-
lardan geri durun ki felâh bulasınız. Şarap
ve kumarla şeytanın yapmak istediği tek
şey, sizin aranıza düşmanlık ve kin salmak,
sizi Allah’ı zikretmekten ve namazdan alı-
koymaktır. Artık bu habis şeylerden vaz-
geçtiniz değil mi?” Nisâ suresinin 43. aye-
6
tinde; “Ey iman edenler! Sarhoş iken, ne
söylediğinizi bilinceye kadar namaza yak-
laşmayın.” buyrulmuştur. Bununla birlikte
İslamda büyükbaş hayvanlar, doğrudan veya Hz. Peygamber’in, “Sarhoşluk veren her içki
dolaylı yolla helal kılınmıştır.
haramdır.” ; “Çoğu sarhoşluk veren şeyin azı
7
8
da haramdır.” gibi hadisleri gereğince kişi sarhoş olmayacak kadar içse de içkinin haram olma hükmü-
nün değişmeyeceği bilinmelidir. Buradan içkinin (hamrın) yasaklanma sebebinin (illeti) iskar, yani sarhoş
edicilik olduğu anlaşılmaktadır. Bu hâlde iken namaza yaklaşılmaması emredilmiştir. Mâide suresinin 91.
âyetinde ise şeytanın hamr ve kumar yoluyla Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoyduğu bildirilmiştir.
Ayetlerden içkinin yasaklanmasının gerekçesinin iskar yani sarhoş edicilik vasfı olduğu ortaya çıktığından
ayetteki “hamr” kelimesinin içki başta olmak üzere tüm sarhoşluk verici maddeleri kapsayan bir kelime
olduğu anlaşılmaktadır. Dolaysıyla sadece içki değil, afyon, esrar, eroin, kokain vb. aklı örtücü, sarhoş edici
özelliğe sahip bütün bitkisel maddelerin kullanılması dinimizde haramdır.

Hayvansal Kökenli Gıdalar: İnsanlığın tarihten beri tüketmeyi âdet hâline getirdiği deve ve sığır
cinsinden büyükbaş hayvanlar, koyun ve keçi cinsinden küçükbaş hayvanlar ve bir kısım kanatlı hayvanlar
İslam’da doğrudan veya dolaylı yolla helal kılınmıştır. Kur’an’da eti yenmesi bakımından doğrudan yasak-
lanan hayvan, domuzdur. Yırtıcı olanlarla insan doğasının kerih gördüğü diğer hayvanlar da fıkıhta yasak-
lananlardandır. Hayvan, aslen helal olmakla birlikte, duruma göre etinin elde edilme yöntemi sebebiyle
de haramlık söz konusu olabilmektedir. Ayrıca bir hayvansal ürün olarak akıtılmış kan da haramdır.

Kur’an’da hayvansal kökenli gıdalara ilişkin olarak dört ayrı ayette yasaklandığından söz edilir.
9
Konuyu özetleyici nitelikteki En’am suresi 145. ayette şöyle buyrulur: “De ki; bana gelen vahiyde ölmüş
hayvan (meyte), akıtılmış kan, domuz eti -ki o necistir-ya da günah işlenerek Allah’tan başkası adına

5 bk. Müslim, Eşribe, 73; Buharî, Edeb, 80.
6 Mâide suresi, 90-91. ayetler.
7 Buhâri, Vudû, 71; Edeb, 80; Müslim, Eşribe, 7.
8 Ebu Dâvud, Eşribe, 5: Tirmizî, Eşribe, 3.
9 bk. Bakara suresi, 173. ayet; Mâide suresi,3. ayet; En’am suresi, 145. ayet; Nahl suresi, 115. ayet.
121