Page 37 - Fıkıh Okumaları 3. Ünite

FIKIH OKUMALARI

Kurban çeşitleri şöyle sıralanabilir: Kurban Bayramı’nda kesilen kurban (udhiye), kıran
ve temettü haccı yapanların kestikleri ve hedy adı verilen kurban, hacda yasakların ihlali
hâlinde kesilmesi gereken ceza ve kefaret kurbanı, adak (nezir) kurbanı ve akika kurbanı.

Udhiyye: Kurban Bayramı (îdü’l-adhâ) içinde Allah’a yaklaşmak maksadıyla kesilen ve
belli şartları taşıyan kurbanlara denir. Deve, sığır ve davar cin sinden olur. Deve ve sığır yedi
kişi için, davar (koyun ve keçi) bir kişi içindir.

Hedy kurbanı: Hac ve umre menâsikiyle ilgili olarak Kâbe’ye ve Harem bölgesine hediye
olmak üzere kesilen kurbanlara hedy denir. Hedy kurbanları, tatavvu (nafile) ve vacip olmak
üzere iki kısımdır. Mükellefiyet yönünden birbirinden tamamen ayrı ise de, hedy kur banı
keyfiyet bakımından, aynen udhiyye gibidir. Koyun ve keçi cinsinden olan kurbana dem,
sığır ve deve cinsi kurbana ise bedene denir. Temettu‘ ve kıran haccı yapanların, hedy kes-
meleri vaciptir. Temettu‘ veya kıran haccı yapanlardan, çeşitli sebeplerle temettu‘ ve kıran
hedyi kesme imkânı bulamayanlar, üçü hac esnasında, yedisi de hac dan sonra olmak üzere
toplam on gün oruç tutarlar. 53

Ceza ve kefaret hedyi: Hac ve umre ile ilgili düzenlemelere riayet etmemekten (cina-
yet) dolayı ceza olarak veya meydana gelen eksikliği gidermek üzere (kefaret) kesilmesi
vacip olan kurbandır.

Adak kurbanı (nezir): Dinen yükümlü olmadığı hâlde, kişinin farz ya da vacip türün-
den bir ibadeti yapacağına dair Allah’a vaatte bulunmasıdır. Kur’an’da kişinin yaptığı adağa
uygun davranması iyi kulların vasıfları ara sında sayılmıştır. Hadislerde de Hz. Peygamber,
54
Allah’a itaat kabilinden adakların yerine getirilmesini emretmiş, Allah’a isyan veya masiyet
kabilinden olan konularda adakta bulunulmamasını, şayet yapıl mışsa buna uyulmamasını
istemiştir.
55
Bazı hadislerinde de Hz. Pey-
gamber’in adakta bulunmayı hoş
karşıla madığı görülür. Bu se-
56
beple de İmam Şâfiî ve Ahmed b.
Hanbel başta olmak üzere fakih-
lerin önemli bir kısmı adak ada-
manın mekruh olduğu görüşün-
dedir. Hanefiler ise Allah’a ibadet
ve taat kabilinden adakta bulun-
mayı mu bah görürler. Bununla
birlikte, Allah’a isyan ve ma si yeti
içermediği sürece, hangi grupta
yer alırsa alsın, adakta bulunuldu-
ğunda yerine getirilmesi dinen
vacip görülmüştür. Çocuğun doğumunun ilk günlerinde Allah’a bir
şükran nişanesi olarak akika kurbanı kesilir.
53 bk. Bakara suresi, 196. ayet.
54 bk. İnsân suresi, 7. ayet.
55 bk. Buhârî, Eymân, 26-27; Müslim, Ne zir, 8; Ebu Dâvûd, Eymân, 12.
56 bk. Buhârî, Eymân, 26; Müslim, Nezir, 2.
86