Page 2 - Ebru 2. Ünite

2. ÜNİTE

1. Ebru Sanatı Tarihine Genel Bakış

Batıda ebru kağıdı neden Türk mermer kağıdı olarak adlandırılmıştır?

Orta Asya’da zuhur etmiştir. İran ve Anadolu topraklarında yaşamış, 17. asrın
başlarında Avrupa’ya intikal etmiştir. Gelenekli Türk ebru sanatı asırlardır kâğıt sanatı
olarak uygulanmıştır. Batıda da Türk Kâğıdı ya da Türk Mermer Kâğıdı olarak anılmıştır.

PAYLAŞALIM Bugün için plastik sanatların bir şubesi haline
Ebrunun kullanımına dair ,günlük hayatta dönüşen ebru sanatı, tarih içinde hep kâğıt
nerelerde kullanabiliriz, arkadaşlarınızla süsleme, diğer bir ifadeyle renkli kâğıt üretme
paylaşınız. sanatı olarak icra edilmiştir.

2. Ebru Sanatının Kullanılma Sahaları

Günümüzde ebru sanatı hangi amaçlarla kullanılmaktadır?

Ebru, kitap sanatlarının bir şubesi olarak gelişmiştir. Ebru sanatı bazen bir murakkaa-
da yazı pervazı, bazen bir mushafın cilt yan kağıdı bazen de bir hat levhasının etrafında
iç ve dış pervaz olarak yer bulmuştur. Ebru kitap ciltlerinin ön kapaklarında cilt yerine
sıklıkla kullanılmış, bu tarz ciltlere çehar-gûşe cilt denilmiştir. Kullanılan ebruların üzer-
lerine ezilmiş varak altın serpiştirilerek zer-efşanlı ebru, hatib ebrularının dış sınırlarına
da altın kontur çekilerek tahrirli ebru meydana getirilmiştir. Hat sanatında sülüs-nesih
hatlarla yazılmış kıt’a formundaki eserlerdir. Nesih satırlar sülüs satırdan daha kısa tutul-

duğundan iki yandaki dengeli boşluklara koltuk denilmiştir. Genellikle tezhip yapılan bu
koltuklara maliyeti daha düşük olduğundan uygun ebrular uygulandığı da görülmüştür.
Koltuklarda kullanılmak üzere özel olarak hazırlanmış küçük desenli ebrulara koltuk eb-
rusu denilmiştir.
Çiçekli ve akkâse formları XX. yüzyılın baş-
larından itibaren gelişmeye başlamıştır. Modern DÜŞÜNELİM
Ebru sanatı ile objeleri süslemek isteseydiniz
resim anlayışındaki abstre soyut resim zevkinin hangi objelerin üzerine ebru uygulardınız?
gelişmesi, ebruyu kitap ve yazı albümlerinden Düşününüz.
duvarlara taşımıştır. Plastik bir sanat hüviyetine

bürümüştür. Eski zamanlarda ebruya başlı başına bir sanat olarak değil, daha çok kitap
sanatlarının bütünleyici bir unsuru olarak bakılmıştır. 1586 de en eski kaynaklardan biri
olan Menâkıb-ı Hünerveran Gelibolulu Mustafa Âlî Efendi tarafından yazılmıştır. Gülzar-ı
Savab adlı eser Nefeszâde İbrahim Efendi tarafından kaleme alınmıştır. Bu kaynaklar
hat, aharcilik, kâğıt boyamacılığı mürekkepçilik gibi kitap sanatlarına dair bilgileri ihtiva
eder. Ebru tarihi hakkında elimizdeki tek yazma eser 1017/1608 yılında yazılan Tertîb-i
Risâle-i Ebrî’dir. Bu yazma nüsha 1975 yılının son günlerinde Uğur Derman Hocamı-

zın, eline geçmiştir. 1977 yılında Türk Sanatında Ebru kitabında yayımlamıştır. Uğur
Derman “Hallâl-ı Müşkülâtım” (zor meselelerin çözücüsü) dediği Nihad M. Çetin’e bu

22