Page 6 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Ünite

Coğrafî Sebepler
Hz Peygamber’in vefatından yarım asır geç-
meden İslam coğrafyası fetihlerle birlik-
te farklı iklimlere sahip, çeşitli kültür ve
dinlere mensup milletleri içine alan geniş
topraklara ulaştı. İslam, sıcak ve kurak bir
coğrafyada doğmuş olmasına rağmen kısa
süre içerisinde birçok farklı iklim ve coğraf-
yaya yayıldı. Çeşitli coğrafyalarda yaşayan
Müslümanların yaşam şekilleri ve ihtiyaçları
da bulundukları bölgenin özel koşullarından
etkilendi. Dolayısıyla coğrafi sebeplere da-
yanan yaşam biçimlerinde çeşitlilik; değişik
yorum ve uygulamaların ortaya çıkmasının
nedenlerindendir. Mesela coğrafi sebeplere
bağlı olarak kıyafet, yemek kültürü ve diğer
alanlardaki çeşitlilik, İslam düşüncesine ait Görsel 5.1: Coğrafi farklılıklar dinî yorum biçimlerini
yorumlar üzerinde de etkisini göstermiştir. etkilemiştir.

Siyasi Sebepler

İslam düşüncesinde birçok yorum farklılığının ortaya çıkmasının başlıca nedenlerinden
biri de siyasi sebeplerdir. Siyasi sebepler dinin anlaşılması ve uygulanmasında doğrudan
veya dolaylı olarak etkisini göstermiştir. Belirli bir dinî yorumun öne çıkarılması, diğer yo-
rumların görmezden gelinmesi veya kişilerin kendi siyasi düşüncelerini öne çıkarması gibi
hususlar, bu sebepler arasında yer almaktadır.
Hz. Peygamber ve ilk dört halife dönemle-
Düşünelim-Konuşalım rinde meydana gelen bazı olayların farklı şe-
killerde yorumlanması Müslümanlar arasında
Siyasi düşünce, tarih boyunca çeşitli mezheplerin ortaya çıkmasında etkili
insanların dinî inançlarını nasıl olmuştur. Mesela Hz. Peygamber’in vefatın-
etkilemiştir? dan sonra kimin halife olacağıyla ilgili tartış-
malar, ileri sürülen görüşler ve her görüşün
ayet ve hadislerle delillendirilmesi çabaları birçok mezhebi ortaya çıkarmıştır. Hz. Ali
(r.a.) ile Hz. Aişe (r.a.) arasında meydana gelen Cemel Vakası ile Hz. Ali (r.a.) ve Muâviye
b. Ebî Süfyan arasında meydana gelen Sıffın Savaşı; Haricilik ve Şiilik gibi siyasi itikadi
ekollerin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Ayrıca bu savaşlarda ölen ve öldürülen Müs-
lümanların dünya ve ahiretteki durumlarının ne olacağıyla ilgili tartışmalar da Mürcie ve
Mutezile gibi itikadi yorumların doğmasına zemin hazırlamıştır.

Dinî Metinlerden Kaynaklanan Sebepler
İslam’ın ana kaynakları olan Kur’an-ı Kerim ve hadisler dinî metinlerin başında yer alır.
Ayet ve hadislerin tamamı anlam bakımından herkesin anlayacağı kadar açık değildir. Ba-
zıları daha kolay anlaşılırken bazılarının anlamı kapalıdır ve bu sebeple yoruma ihtiyaç
duyar. Bu metinlerde geçen bazı kavram ve ifadeler farklı anlayış ve yorumların ortaya
çıkmasında etkili olmuştur. Kur’an-ı Kerim’de benzer anlamlar içeren ya da birden fazla
anlama gelen müteşabih ayetler vardır. Bu gibi ayetlerin anlaşılması ve yorumlanması
farklı yorum biçimlerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.

117