Page 15 - İslam Ahlâkı 4. Ünite

4. ÜNİTE İŞ VE MESLEK AHLAKI

3. Ahilik ve Ahilerde Meslek AhlAkı

Ahilik; sanatın, ticaretin ve mesle-
Ahiliğin meslek ahlakının dayandığı bazı ğin, olgun kişilik, güzel ahlak ve doğru-
prensipler şu şekilde sıralanabilir: lukla yoğrulduğu, kökleri çok eskilere
• Müşteriyi aldatmamak. uzanan bir geleneğimizdir. Yüzyıllar bo-
• Malı överek yalan söylememek. yu toplumumuzun sosyal ve ekonomik
omurgasını oluşturan bir örgütlenme
• Hileli ölçüp tartmamak. şeklidir. Toplumsal kimliğimiz açısından
• İhtikâr (karaborsacılık) yapmamak. daima sahiplenmemiz gereken çok özel

• Müşteriyi kızıştırmamak. bir kültürdür.
• Alışverişte iyi muamelede bulunmak. Selçuklu ve Osmanlı dönemle-
• Çalışanın sorumluluğunu bilmesi. rinde Anadolu’da kurulan ve gelişen
• Çalışanın işinde dikkatli olması. dinî ve toplumsal yönü olan bir esnaf
• Çalışan ferdin işi savsaklamaması. teşkilatı Anadolu’da ahilik, Ahi Evran
(1171–1262) tarafından kurulmuştur.
313
Anadolu Selçuklularından Osmanlı İm-
paratorluğuna geçiş sürecinde ahilik son derece önemli bir rol oynamıştır. Sanat ve meslek
yönüyle toplumun ekonomik yapısını hazırlarken, ahlaki yönüyle de devlet yapısının temel
niteliklerini belirlemiştir. Osmanlı hükümdarlarından Orhan Gazi ve oğlu I. Murat, ahi ocak-
larında kuşak kuşanarak ahi olmuşlardır. Osmanlı Devletinin son dönemlerine kadar ahilik;
meslekî bir yaklaşımla eğitim, dayanışma ve örgütlenmedir. Diğer taraftan ise müşteri odaklı
bir yaklaşımla fiyat, kalite ve standart konularında çok ciddi denetim ve çalışmalar yapan
bir oluşumdur.

Ahilik, mensuplarının dengeli bir yaşam anlayışına sahip olmalarını amaçlamıştır. Bu
nedenle çatışmayı değil dayanışmayı esas almıştır. Bu amaçtan hareketle, üretici-tüketici,
emek-sermaye, yöneten-yönetilen, toplum-birey ilişkileri açısından tüm kişi ve kurumların
iyi ilişkiler içinde olmalarını öngörmüştür. Güçlünün zayıfı ezmesi, haksız kazanç gibi olum-
suz davranışlara şiddetle karşı çıkmıştır. Bu özelliği ile ahilik, esnaf arasında büyük ölçüde
gelişmiştir. Başlangıçta bazı meslekleri kapsayan ahi birlikleri zaman içinde gelişmiş ve es-
nafın tüm kesimlerini kapsayan bir kuruluş hâline gelmiştir. Öyle ki Anadolu’nun hemen
hemen tüm şehirlerinde, büyük kasabalarında ve bazı köylerinde bile teşkilatlanabilmiştir.
Ahilik kurumunun meslek ahlakı, doğruluk ve bağlılığa dayanmaktadır. Bütün işlerde doğru
hareket ön planda tutulmuştur.

Ahilik kurumunun mensupları arasında “pazarlık” görülmez. Çünkü ahi ahlakı ile yoğrul-
muş bulunanlar, fahiş fiyatla mal satmayı veya fahiş fiyat isteyerek malın değerini pazarlık
konusu yapmayı büyük ahlaksızlık olarak kabul ederler.

Ahilik kurumunun meslek ahlakının bir diğer özelliği de “ustaya bağlılık”tır. Kurumun
üyesi, usta dahi olsa kendisini yetiştirenlere her zaman saygılı davranmayı ahlaki bir meziyet
olarak kabul eder.

313 Dini Terimler Sözlüğü, s. 8.

110