Page 2 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

2. ÜNİTE AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR

1. Olumlu Tutum ve Davranışlar

İnsanın ruhuna yerleşen bazı tutumlar vardır ki bunlar zaman içinde alışkanlık hâline
dönüşerek kişinin ahlakını şekillendirir. Ruhumuza iyi alışkanlıklar yerleşirse, fiil ve davranış-
larımız da iyi olur ve bunlara güzel ahlak (ahlak-ı hamide) denir. Kötü alışkanlıklar yerleşirse
davranışlarımız da kötü olur, bunlara da kötü ahlak (ahlak-ı zemime) denir. Ahlakımızın gü-
zel olabilmesi için kötü huylardan temizlenerek iyi huylar edinmemiz gerekir. Bunun için de
iyi ve kötü huyları yakından tanımalıyız.

1.1. Dürüst ve Güvenilir Olmak
Dürüstlük; diğer adıyla sıdk, hakikati konuşmak, gerçeğe uygun bilgi vermek, dürüst
ve güvenilir olmak, vaadine sadâkat göstermektir. Birçok ahlaki vasfın kaynağıdır. Dürüst
21
ve güvenilir insan, özü sözü bir, sağlam karakterli, yalan konuşmayan, verdiği sözde duran,
elinden ve dilinden emin olunan, emanete riayet eden kimsedir.
Dürüst insan toplum tarafından sevilir, sayılır, sözüne itimat edilir. İletişime açık, sos-
yal ilişkileri kuvvetli biri olur. Aile fertlerine ve arkadaşlarına güven verir. İş hayatında saygı
duyulan, sorumluluk verilirken tercih edilen bir kişi hâline gelir. Dürüstlüğün ve güven an-
layışının bulunmadığı, verilen sözlerin tutulmadığı toplumlarda sorunlar artar. Birbirlerine
dürüst davranmayan aile bireyleri, akrabalar ve arkadaşlar arasında güven duygusu kalmaz,
aralarındaki sevgi ve saygı zamanla değerini yitirir. İnsanın en büyük sigortası kendisine
duyulan güvendir.
Dürüst ve güvenilir olmak, İslam ahlakının en önemli esası ve emirlerinden biridir. Ni-
tekim ayet-i kerimelerde müminlere sözünde durmaları, doğru ve dürüst bir insan olmaları
emredilmektedir: “Ey iman edenler! Verdiğiniz sözleri yerine getirin...” 22

Aynı zamanda Allah Teala, Kur’an-ı Kerim’de, dürüst ve güvenilir olmayı, müminlerin
vasıflarından biri olarak zikreder: “Yine onlar ki emanetlerine ve verdikleri sözlere riayet
ederler.” 23

Cenâb-ı Hak, İslam dinini
Peygamber Efendimiz’e (s.a.v)
bildirmiş ve ona hitaben şöyle
buyurmuştur: “(Ey Habibim!) Öyle
ise emrolunduğun gibi dosdoğru
ol. Beraberindeki tövbe edenler de
dosdoğru olsunlar. Hak ve adalet
ölçülerini aşmayın. Şüphesiz o,
yaptıklarınızı hakkıyla görür.”
24
Ayet-i kerimede emredildiği üzere “Ya göründüğün gibi ol ya
dürüst bir hayat sürmek büyük bir da olduğun gibi görün.”
ciddiyet, hassasiyet ve gayret ister. Mevlana

21 Mustafa Çağrıcı, Sıdk, TDVİA, C 37, s. 98.
22 Mâide suresi, 1. ayet.
23 Müminûn suresi, 8. ayet.
24 Hûd suresi, 112. ayet.
18