Page 6 - İslam Ahlâkı 1. Ünite

1. ÜNİTE İSLAM AHLAKI

Kur’an-ı Kerim’de insanın peygamberler vasıtasıyla kötülüklerden temizlenerek iyilik sahi-
bi olabileceği ifade edilmektedir: “ Ümmîlere kendi içlerinden, onlara âyetlerini okuyacak,
onları arındıracak, onlara kitabı ve hikmeti öğretecek bir elçi gönderen O’dur. Oysa
onlar daha önce apaçık bir sapkınlık içindeydiler. ” 17
Din ve ahlak, insanın yaratılışında var olan yüce duygulardır. İnsan, İslam ahlakının ön-
gördüğü terbiye ile yaradılışında var olan dine ve ahlaka yönelmiş olur. Nitekim Kur’an-ı
Kerim’de şöyle buyrulmaktadır: “O halde sen hanîf olarak bütün varlığınla dine, Allah
insanları hangi fıtrat üzere yaratmışsa ona yönel! Allah’ın yaratmasında değişme ol-
maz. İşte doğru din budur; fakat insanların çoğu bilmezler.” 18

İslam ahlakının ana gayesi, insanda yaratılıştan var olan iyi duygu ve düşüncelerin dinî,
ailevi ve ictimai terbiye yoluyla ortaya çıkarılması ve geliştirilmesidir. Ahlak eğitimi bireyin
kendisiyle, başkalarıyla veya toplumla ilişkilerinde iyi davranış geliştirmesini sağlar.

İnsanın iyi huy ve davranışları tercih ederek değişmesi azim, sabır ve kararlılık isteyen bir
süreçtir. Nitekim dinin iyi karşılamadığı bazı davranışlar insanın nefsine hoş gelebilmektedir.
Mesela kendisine kötülük yapan birine iyilik ve nasihatle karşılık vermek Peygamberimiz ’in
(s.a.v) tavsiye ettiği bir tavırdır. Bu tavrı her zaman koruyabilmek için sabırlı ve kararlı olmak
ve çocukluktan itibaren iyi bir terbiye almak gerekir. Ahlak nasıl ki insanın huyu ve karakteri
olarak ortaya çıkıyorsa bu huy ve karakter ailede alınan eğitim ile şekillenmektedir. Ailenin
kişiliğin oluşmasında ve ahlaki karakterin şekillenmesinde müstesna bir yeri vardır.

Ahlaki anlamda adalet, merhamet, sevgi, yardımseverlik, sabır gibi iyi özellikler ile cim-
rilik, kıskançlık, yalan, iftira gibi kötü özellikler, çocukluk döneminde anne-babanın aile içe-
risindeki tutum ve davranışları ile ortaya çıkar. Ahlak terbiyesinde asıl olan ailedir. Ailenin
temel görevi çocuklarını dinî, ahlaki ve sosyal açıdan yetiştirmektir. Kur’an-ı Kerim’de yer
alan Lokman’ın (a.s) tavsiyesi bizler bu konuda bir ışık tutmaktadır: “Yavrucuğum! Nama-
zı kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçirmeye çalış, başına gelenlere sabret. Doğrusu
19
bunlar, azmedilmeye değer işlerdir.” Peygamber Efendimiz (s.a.v) de Çocuk terbiyesinin
önemini vurgulayarak “Hiçbir baba, çocuğuna güzel terbiyeden daha üstün bir hediye vermiş
20
olamaz.” buyurmuştur.

ARAŞTIRALIM
“Her doğan İslam fıtratı üzerine doğar. Son-
ra anne-babası onu Hristiyan, Yahudi veya
Mecûsî yapar.” (Buhârî, Cenâiz, 92.) hadisiyle
Peygamber Efendimiz (s.a.v) aile terbiyesi-
nin önemini vurgulamıştır. Din seçiminde
ailenin sorumluluklarının neler olduğunu
araştırınız.

17 Cuma suresi, 2. ayet.
18 Rum suresi, 30. ayet.
19 Lokman Suresi, 17. ayet.
20 Tirmizî, “Birr”, 33.
14