Page 9 - Hadis Metinleri 3. Ünite

İLİMLE İLGİLİ
HADİSLER

Kadın veya erkek her Müslüman iman, amel ve ahlaka dair ilmihalî hüküm ve meseleleri öğren-
melidir. İlmihal; hâlin, zaman, ortam ve şartların bilgisi demektir. Farz-ı ayn olan bu dinî-ahlaki davranış
bilgisine sahip olmayan veya olduğu hâlde uygulamayan bir Müslüman fasık ve zalim diye nitelenir. Ay-
21
rıca Rasûl-i Ekrem’in (s.a.v) şu hadisi, Kur’an öğrenmeyen ve onun terbiyesinden uzak kalan bir insanın
vahim sonunu haber verir: “İçinde Kur’an’dan bir şey olmayan kimse, harap eve benzer.” 22

İmam Buhârî, üçüncü hadisi “ilim için kadınlara ayrı bir gün tahsis edilmesi” başlığı altında verir.
Hadisin diğer bazı tariklerinde, “büluğa ermemiş üç çocuk” şeklinde, ölen çocukların durumu ile ilgili
23
açıklayıcı bir cümle vardır.

Hadis metnindeki “Erkekler senin hadisini, sözlerini ve konuşmalarını alıp götürdü.” cümlesi, bazı
tariklerde “Erkekler bize galebe çaldı.” diye geçer. Buradaki hadis kelimesi, sahabe ve tabiin devrinde
genellikle ilim manasında kullanılır.
Rasûl-i Ekrem’in (s.a.v), kadınların teklifini kabul ederek onlara özel zaman ayırıp ders yapması,
onun kadın eğitimine verdiği değeri gösterir. Kadınlara özel düzenlenen bu ilim meclislerinde onlar ken-
dilerini ilgilendiren problemleri, bazen doğrudan Rasûl-i Ekrem’e (s.a.v) açıkça soruyorlar ve cevabını
alıyorlardı. Bazen de Hz. Âişe (r.a) başta olmak üzere müminlerin anneleri vasıtasıyla bilgi sahibi olu-
yorlardı. Hz. Âişe (r.a) şöyle diyor: “Ensar
kadınları ne iyi kadınlardır. Hayâ duyguları BİLGİ KUTUSU
ve mahçup yapıları, onların dinlerini sorma-
larına ve dinde derin anlayış sahibi olmaları- Hz. Peygamber’in (s.a.v) Medine’deki mes-
na engel teşkil etmedi.” 24 cidinin bitişiğindeki yere Suffe, burada kalan in-
sanlara da Ashab-ı suffa denir.
Kadınların, Hz. Peygamber’e (s.a.v) Suffe: İslamiyet’te ilk yatılı medrese kabul
hitaben söyledikleri “Allah’ın sana öğret- edilir. Ashâb-ı suffe, zamanlarının çoğunu bura-
tiklerinden bize öğretirsin.” cümlesindeki daki ilim tahsil etmek ve Kur’an öğrenmekle ge-
“Allah’ın öğrettikleri” ile Kur’an-ı Kerim’in çirirdi.
yanı sıra hadis ve sünnet kastedilmiştir.

Suffe’nin ilk talebe ve muallimlerin-
den olan Abdullah İbn Mes’ûd’un (r.a) şu
açıklaması, ilme teşvik etmesi bakımından
önem arz eder: “Sahabe, iç dünyaları itiba-
riyle ümmetin en nezihi idi. İlim yönünden
onlar, ümmetin en derin ve insanların en kül-
fetsiz olanları idi. Siz âlimleri çok, hatipleri
(lafazanları) az olan bir devirde yaşıyorsu-
nuz. Sizden sonra âlimleri az fakat hatipleri
(lafazanları) çok olan bir zaman gelecektir.
Kimin ilmi çok, konuşması da az olursa o öv-
güye layıktır. İlmi az iken çok konuşan kimse
ise yergiye layıktır.” 25

21 bk. Fâtır suresi, 32. ayet.
22 Tirmizî, Fedâilu’l-Kur’ân, 18; Dârimî, Fedâilu’l-Kur’ân, 1; Ahmed b. Hanbel, I, 223.
23 Buhârî, İlim, 34.
24 Buhârî, İlim, 5.
25 Dârimi, Mukaddime, 29.

48