Page 19 - Fıkıh 5. Ünite

5. Ünite - Muamelat ve Ukubat

b. Kısas ve Diyet Gerektiren Suçlar ve Cezaları

Kısas ile fıkıhta suçluya, yaptığı eylemin aynısı tatbik edi-
lerek cezalandırılması kastedilir. Başka bir ifade ile kısas,
insanın hayatı veya vücut bütünlüğüne karşı yapılan saldırı- Kısas ve diyet cezası gerektiren
nın misli ile cezalandırılması şeklinde tanımlanır.
suçları sıralayınız.
Fıkıhta kısas gerektiren suçlar iki başlık altında ele alınır: 1. .................................................
Birincisi kasten adam öldürmek; ikincisi ise etken bir fiil ile 2. .................................................
kasten yaralama ve sakatlama olaylarıdır.
3. .................................................
Kasten adam öldürme suçunu işleyen kişiye kısas uygu-
lanır. İlgili ayette şöyle denir: “Ey iman edenler! Adam öl-
dürmelerde size kısas farz kılındı. Hüre hür, köleye köle,
kadına kadın...”
49
Resulullah’tan (s.a.v.) rivayet edilen konuyla ilgili bir hadis ise şöyledir: “Kim kas-
ten öldürülürse bunun cezası kısastır.” Kasıt benzeri ve hatâen öldürmelerde kefa-
50
reti kâtil, diyeti ise kâtilin ailesi yahut bağlı bulunduğu topluluk öder ki bunlara akîle
adı verilir.

Öldürme dışında kasten yaralama, organlara zarar verme gibi müessir fiillerde
suça göre kısas söz konusu olur. Haklı bir gerekçe olmaksızın bir insanın bedenine
eziyet veren veya sağlığını ihlal eden ancak ölümüne yol açmayan bir fiilin bilinerek
ve istenerek işlenmesine kasten müessir fiil denir. Kasten müessir fiillerde suçun
unsurları sabit olduğunda faile işlediği suça göre kısas cezası uygulanır.
Diyet; bir şahsın haksız olarak öldürülmesi, sakat bırakılması ya da yaralanması
durumunda ceza ve kan bedeli olarak mağdura ya da onun mirasçılarına ödenen
mal veya paradır. İslam hukukunda diyet ile ilgili düzenlemelerin kaynağı Kur’an-ı
Kerim ve ilgili hadislerdir.
51
Kısas, kasıtlı olarak işlenen öldürme ve yaralama suçlarında uygulanırken, suç
kastının bulunmadığı müessir fiiller sonucu meydana gelen öldürme ve yaralama-
larda diyet cezası uygulanır.

c. Tazir Suç ve Cezaları
Tazir kelimesi sözlükte; men etmek, engel olmak, kınamak, dövmek manalarına
gelir. Terim olarak, dinin yasakladığı fakat belirli bir ceza koymadığı suçlardan dolayı
52
verilen önleyici, ıslah edici, caydırıcı ve terbiye edici cezalardır.
Bu cezaların temelini, Kur’an-ı Kerim'de örnek olarak verilmiş olan bazı uygu-
lamalar ve emri bil maruf nehyi anil münker ilkesi oluşturur. Kur’an’da bütün suç
ve ceza türleri tek tek sayılmamış, bunun yerine genel ilkeler verilerek suç ve ceza
tespitinin “evrensel ölçüleri” belirlenmiştir. Bu cezaların düzenlenmesi devlet baş-
kanına veya hakime bırakılmıştır.
Had ve kısas cezaları sınırlı sayıda iken tazir cezaları belirli bir sayı ile sınırlı
değildir. Tazir cezası; had, kısas ve diyet gerektiren suçların dışındaki bütün suçlar
için tatbik olunur.

49 Bakara suresi, 178. ayet.
50 Ebû Dâvud, Diyat, 5.
51 bk. Nisa suresi, 92. ayet.
52 Firuzâbâdî, Kâmûsu’l-Muhît, C 2, s. 91.

171