Page 5 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 2. Ünite

2. Ünite ANADOLU'DA İSLAM

Müslümanların siyasi olarak hâkimiyet-
leri altına almadıkları Türk boyları, sayı olarak
İslam Devleti sınırında bulunan Türklerden kat
kat fazlaydı. Onların da 10. yüzyılın ortaların-
dan itibaren büyük gruplar hâlinde Müslüman
olmaya başladıkları görülmektedir. Türklerle
Araplar arasında kurulan ticari dostluklar, yüz
elli yıl süren askerî mücadelelerin başaramadı-
ğı İslamlaşmayı Hazar bölgesinde mümkün kıl-
dı. Tüm Hazarlar Müslüman olmasa da İslam,
Hazar ülkesinde yayıldı. Ticaret için Maveraün-
nehir’e gelen Türkler bu bölgede İslam’ı tanıma
fırsatı buldular. Hazarlar ve İdil (Volga) Bulgar-
ları da yine ticari ilişkiler vesilesi ile İslam’la 12.1.2. Türkler tarafından Anadolu'da inşa
tanıştılar. X. yüzyılda İdil Bulgarları, Harezmli edilen ilk camilerden Menûçihr Camii/Kars
tüccarlar vesilesi ile tanıdıkları İslamiyet’i kabul ederek İslam’ı devlet dini olarak benimsediler. 6
Türklerden İslamiyet’i kabul eden bir diğer devlet ise Karahanlılardır. Göktürklerden
sonra Karlukların başında hüküm sürmeye devam eden Satuk Buğra Han sülalesi, Müslüman
Karahanlı Devleti'ni kurdular. Karahanlılar Orta Asyadaki Müslüman olmayan Türk topraklarında
gösterdikleri çabalarla Müslümanların doğuda itibar elde etmelerini sağladı. Ayrıca onların
7
İslamiyet’i kabulü ve güzel bir üslupla dini yayma gayretleri başta komşu devletlerde olmak
üzere birçok Türk'ün Müslüman olmasında etkili oldu. Oğuzların Müslüman olmaları da bu
döneme denk gelmektedir.

Selçuklu İmparatorluğunun kurulması ve Türklerin İslam dünyasına hâkim olmalarıyla
Selçuklular, İslam âleminde hem yeniden birliği sağladılar hem de İslam medeniyetine bilgi
ve yetenekleriyle birçok katkıda bulundular. Selçuklu Devleti'nin kuruluşunun neticelerinden
biri Anadolu’nun fethi ve Türkleşmesidir. Bu hadise Malazgirt Zaferi'nin ardından büyük bir
Türk nüfusunun Anadolu’ya göçmesi ile mümkün olmuştur. Anadolu’ya ikinci bir göç dalgası da
Moğol İstilası nedeniyle yaşanmıştır. Bu göçlerle başlayan süreç neticesinde Selçuklular zama-
nında Anadolu, Osmanlılar zamanında ise Anadolu’nun bir uzantısı olan Balkanlar’da İslamiyet
yayıldı. 8

DEĞERLENDİRELİM

"Başka kavimlerin Müslüman iken de ana, baba ve yakınlarıyla ilişkilerini kesmedikleri çok
defa görüldüğü ve samimi bir Müslüman olmak için uzun bir zamana ihtiyaç hasıl olduğu
halde Türkler Müslüman olduktan sonra Müslümanlığa öyle sarıldılar ki, bir daha adlarını,
yerlerini ve yakınlarını hatırlamazlar; Hiçbir Türk'ün dinden döndüğü de görülmemiştir."
(Osman Turan, Selçuklular ve İslamiyet, s. 37.)

Türklerin İslamiyet'e bağlılıklarına ilişkin yukarıda verilen ifadeleri arkadaşlarınızla
değerlendiriniz.

6 bk. Hakkı Dursun Yıldız, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C 6, s. 26-34.
7 Ali b. Salih el-Muheymid, "Karahanlılar ve İslam'ın Yayılmasındaki Katkıları", CÜİFD, C 5, s. 28.
8 Osman Turan, Selçuklular ve İslamiyet, s. 48-53.
50