Page 4 - 11. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Ünite

4. ÜNİTE

Teizm

Yunancada “Tanrı” için kullanılan “teos” kelimesinden türetilen teizm, âlemin ya-
ratıcı sebebi olan ve varlığı mutlak bir Tanrı inancını savunan felsefî düşünceyi ifade eder.

Türkçede “Tanrıcılık” şeklinde ifade edilen bu düşünceyi benimseyene teist denilir. 5
Teizm; Tanrı’nın varlığıyla birlikte, O’nun yaratıcılığını, gerçek, şuurlu ve iradeli
bir varlık olduğunu kabul etmektir. Bu düşüncede Tanrı’nın vahiy göndererek insanlarla
iletişime geçtiği, âleme ve insana daima müdahil olduğu benimsenir. Başka bir ifadeyle

teizm, Tanrı’nın sonsuz güç ve kudret sahibi olduğuna, her şeyi bildiğine, gördüğüne,
duyduğuna ve takdir ettiğine, adalet ve hayır sahibi olduğuna inanmaktır. Bu nitelikler,

teizm ile diğer Tanrı anlayışlarını birbirinden ayıran temel farklardan bazılarıdır. Teizm;
vahyi inkâr eden deizmin, Tanrı ile âlemi bir sayan panteizmin, Tanrı ve dini yok sayan
ateizmin karşısındadır. Teizmde Tanrı, yarattığı varlıklardan ayrı ve farklıdır. Yarattıkları

aracılığıyla kendisini gösterir. İnsanı ibadet ve itaate muhatap varlık olarak görür. Tanrı

varoluşun, değerin kaynağı, koruyucusu, güç, gerçeklik ve değer bakımından en yüce
varlıktır. 6
İslam dinine göre yaratıcı inancı tevhide dayanır. Bu inancın temeli de vahiy ile

oluşmuştur. Yaratıcı seçmiş olduğu peygamberler aracılığıyla kendini “Allah” olarak tanıt-
mıştır. Allah (c.c.) barış ve esenliğin kaynağı, güvenlik veren, gözetip koruyan, mutlak güç
sahibi, düzeltip ıslah eden ve büyüklükte eşsiz olandır. O Allah (c.c.) tektir. Herkes O’na
7
muhtaç, O ise hiçbir şeye muhtaç değildir. Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O’na güç
8
gelmez. O yücedir, büyüktür. Allah onların ortak koştuklarından uzaktır.
9
Deizm
Deizm, Latincede Tanrı anla-
mında kullanılan “deus” kelimesinden NOT EDELİM

türemiş olup teizmle aynı sözlük an- “Sizi boşuna yarattığımızı ve bize tekrar
lamına sahiptir. Fakat deizm, Tanrı’nın döndürülemeyeceğinizi mi sandınız.”
varlığına inanmakla birlikte zamanla (Mü’minûn suresi, 115. ayet)

Tanrı’nın yaratma dışındaki sıfatlarını Yukarıdaki ayette verilmek istenen me-
reddeden düşüncenin adı olmuştur. sajı defterinize not ediniz.
Bu düşünceye sahip kişilere de deist
denir. 10

5 Aydın Topaloğlu, “Teizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 40, s. 332-333.
6 Aydın Topaloğlu, “Teizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 40, s. 332-333.
7 bk. Haşr suresi, 23. ayet.
8 bk. İhlas suresi, 1-2. ayetler.
9 bk. Bakara suresi, 255. ayetler.
10 bk. Hüsamettin Erdem, “Deizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 9, s. 110.

92 93