Page 11 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Ünite

Kültür ve tarihimizde özel hayatın özellikle de aile hayatının mahremiyetini korumak ilke-
si vardır. Bu ilkenin dayanakları, Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in hadislerinde yer alır.
İslam kültüründe kamu yararı ve güvenlik gibi durumlar dışında, bir insanın ayıp ve kusur-
larını araştırıp açıklamak değil, onları örtmek daha uygun görülmüştür. Bir hadiste ifade
edildiği gibi “Bir kişi bir başka kişinin ayıbını örterse Allah da kıyamet günü onun ayıbını
örter.” İslami düşünceye göre bir kusuru yaymak en az onu işlemek kadar kötüdür.
40
Gıybet: Yalan, iftira ve mahremiyet ihlali yanında gıybet de yerilen davranışlar arasında-
dır. Gıybet bir insanın arkasından hoşlanmadığı şekilde konuşmak, bunu başkalarına ak-
tarmaktır. Konuşulan şeyin gerçekte olması yapılan şeyin gıybet olmasını değiştirmez. Ni-
tekim “Allah Resulü ‘Gıybet nedir biliyor musunuz?’ diye sordu. Sahabe ‘Allah ve Resulü
daha iyi bilir.’ cevabını verdiler. Resulullah ‘Kardeşini hoşlanmadığı bir şeyle anmandır.’
buyurdu. ‘Ya kardeşimde o söylediğim durum varsa ne dersin?’ diye sorulunca Resulullah
‘Söylediğin şey eğer onda varsa gıybet etmişsindir. Şayet yoksa ona iftira etmiş olursun.’
41
buyurdu.”
Gıybet etmek bir kişilik ihlalidir. İnsanlar arasında küskünlük, kin ve huzursuzluğa neden
olur. Bir ortamda bulunmayan kişinin arkasından kötü biçimde konuşmak kişinin onurunu
zedeler. Bu açıdan İslam ahlakında son derece yakışıksız bir tutum olarak görülür. Yüce
Allah bu davranışı şu dikkat çekici benzetmeyle yasaklamıştır: “… Birbirinizin gıybetini
yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan
42
tiksindiniz!...”
Müslümanın gıybetten uzak durması gerekir. İslam alimleri En’am suresinin 68. ayetinin
hükmü uyarınca gıybet edilen meclisin terk edilmesini istemişlerdir. Bu da mümkün de-
ğilse gıybete karşı bir hoşnutsuzluk duygusu içinde başka şeylerle uğraşılması gerektiğini
belirtmişlerdir. 43

Düşünelim-Konuşalım

Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor:
“Bir gün Hz. Peygamber’e bir insanı, davranışlarını taklit ederek anlattım. Bunun
üzerine Allah’ın Elçisi: ‘Karşılığında bana dünyayı verseler bile, kimsenin taklidini
yapmam; bundan asla hoşlanmam.’ diye buyurdu.”

(bk. Ebû Dâvûd, Edeb, 40.)
Yukarıdaki metni okuyup gıybetin zararlarıyla ilgili düşüncelerinizi arkadaşları-
nızla paylaşınız.

Haset: İslam ahlakında yerilen bir başka tutum da hasettir. Haset, kıskançlık ve çekeme-
mezliktir. Bir kimsenin sahip olduğu imkanları kıskanmak, bu imkanların ortadan kalk-
masını istemek anlamına gelir. Ya da ‘Onda olmasın bende olsun.’ şeklinde bir tutum
takınmaktır. Bencillik duygusu dengelenmediği zaman haset ortaya çıkar. Kur’an-ı Kerim
“Kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden sabahın Rabbine sığınırım.” ifadesiyle ha-
44
sedin kıskanç kişinin benliğinde oluşturduğu kötülüğe dikkat çeker.

40 Müslim, Birr, 72; Ahmed b. Hanbel, Müsned, C 2, s. 389.
41 Müslim, Birr, 70.
42 Hucurât suresi, 12. ayet.
43 Mustafa Çağrıcı, “Gıybet”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 14, s. 64.
44 Felak suresi, 5. ayet.
100