Page 17 - Hüsnihat 3. Ünite

3. ÜNİTE

Tuğranın Kısımları:

II. Mehmet (Fatih) tuğrası ile standart şeklini alan tuğra formu şu kısımlardan meydana gel-
mektedir:
Sere (Kürsü): Tuğra metnini ih-
tiva eden, padişahın ve babasının
ismi, şah, han, el-muzaffer ve bin
kelimelerinin yerleştirildiği kısım-
dır. Önceleri dikdörtgen şeklinde
olan sere, III.Murat’tan itibaren
üstü daralarak üçgen hâlini alma-
ya başlamıştır. IV.Mustafa tuğrası
ile de kaidesi yuvarlaklaşmıştır.
Beyze: (İç ve dış beyze): Bin ve
hân kelimelerinin “nun” harfinin
kıvrılmasıyla ve iç içe yazılan iki
beyzî şekle denir. “el-muzaffer”
kelimesi tuğraya girdikten sonra
bu kelimenin “rı” harfi, beyzeler-
den sola doğru uzanarak beyzeleri Tuğranın bölümlerini gösteren şema
ikiye ayırmıştır.
Tuğ ve Zülfe: Tuğra metnindeki dik harfler yahut eliflerden meydana gelir. Tuğlardan
sağa doğru sarkan kavislere de zülüf ismi verilmiştir
Kol (Hançer): Beyzelerin devamı olan tuğranın sağına ve aşağı doğru uzanan kısma
verilen isimdir.
Hattat Mustafa Râkım, tuğranın hattında, istifinde ve şeklinde köklü ve büyük değişim yap-
mış, kendinden sonra gelenler onun koyduğu estetik ölçülere bağlı kalmışlardır. Hattat Sâmi
Efendi de tuğrada kürsüyü esas alarak yirmi dokuz yerde ölçü birliğini sağlamış ve padişah
tuğralarını estetiğin zirvesine ulaştırmıştır.
Osmanlı Devleti’nden sonra da tuğra formu aynen korunmuştur. Ancak artık içlerine pa-
dişah isimleri değil, din ve tarikat bü-
yüklerinin adları, Besmele, Kelime-i
Tevhîd, ayet-i kerîmeler ve hadis-i
şerîfler yazılmaktadır.
Klasik usullerle yazılarak son şekli
verilen hat levhası murakkaa gerilir.
Murakkaa, , üst üste kâğıtların nişasta
ile yapıştırılmasıyla elde edilen karton
kalınlığında kâğıttır.
Hat yazılmış kâğıt, bu murakkaa
üzerine nişasta ile yapıştırılır. Hat
yazısının mürekkebini dağıtmadan,
kağıdı buruşturmadan, hava kabar-
cıkları yaptırmadan, usulüne uy-
gun olarak yapıştırılır ve kurumaya
Hâmid Bey’in tuğra besmelesi. bırakılır.

62