Page 24 - Fıkıh 4. Ünite

FIKIH

Beş vakit namazın farzlarının kazası farzdır. Vitir namazının kazası ise
Hanefi mezhebine göre vaciptir. Sabah namazının sünneti ve farzı, o günün
istiva vaktine kadar kaza edilebilir. Öğle ve Cuma namazının ilk sünnetleri,
farzlarının edasından sonra son sünnetlerinden önce veya sonra kılınabi-
lir. Diğer sünnetlerin ise kazası gerekmez. Namazları kazaya kalan kişinin
namazlarını kaza etmesi, nafile namaz kılmasından daha hayırlıdır.
Uyku, unutma, gaflet veya meşru olmayan nedenlerle farz namazları
zamanında eda etmeyen kişi için iki durum vardır: Bu kaza namazlarının
sayısı 5 veya daha az ise o kişiye tertip sahibi denir. Huşû içinde namaz-
larını kılıp tertip sahibi olarak bu dünyadan ayrılan üzerinde Allah ve Re-
sulünün zimmeti söz konusudur. Bu durum cennete girmeyi kolaylaştıra-
caktır.
Kaza için belli bir vakit yoktur. Namaz kılınmayan üç vakit dışında na-
mazlar her zaman kaza edilebilir. (Şâfiîlere göre kaza namazları her vakit
kılınabilir.)
Kadınlara Mahsus Hâllerde Namaz

Kadınların fıtri ve biyolojik yapılarından kaynaklanan özel durumlar,
onlara bazı dinî muafiyet ve yükümlülükler getirmiştir. Kadınlara mahsus
hâller denince hayız, nifas ve istihâze terimleriyle ifade edilen üç durum
kastedilir. Bunlar yaratılışları gereği kadınlardan belirli yaşlar arasında ve
belirli dönemlerde gelen hayız kanı, doğumdan sonra belirli bir süre ge-
len nifas (lohusalık) kanı, bu ikisi dışında kalan ve genelde bir hastalıktan
kaynaklanan istihâze (özür) kanıdır. Bu üç durum temizlik, namaz, oruç,
Kur’an okuma, hac, cinsî münasebet, boşanma gibi birçok hükümle irti-
batlı olduğundan fıkıh kitaplarında ele alınır ve ayrıntılı biçimde incelenir. 38
Hayız, bir nevi abdestsizlik hâli, yani hükmi kirlilik (hades)
veya mazeret kabul edilir. Hayızlı kadının namaz kılmasının
ve oruç tutma sının câiz ve sahih olmadığında, yani hayzın bu
iki ibadetin ifasına engel bir mazeret sayıldığında fakihler
görüş birliğindedir. Hayız süresince terkedilen namazların
kazasının gerekmediği, oruçların ise temizlendikten sonra
tutulacağı hususunda icma vardır. Hayız bitiminde kadının
gusül alması gerekir. 39

Hanefi mezhebine göre âdetin en az süresi 3, en uzun sü-
resi 10 gündür. İki âdet arasında kalan en az te mizlik süresi
de 15 gündür. Şâfii mezhebinde ise hayzın en az süresi 1 gün,
en çok 15 gündür. 40
Nifas yani lohusalık, fıkıh dilinde doğumdan sonra gelen
kan veya bu durumun sebep olduğu hükmi kirlilik (hades)

Yeni doğum yapmış nifas hâlindeki hâlinin adıdır. Bu durumdaki kadına lohusa adı verilir. Kadın-
kadını, dinimiz ibadetten sorumlu ların hayız hâli ile ilgili dinî hükümler nifas için de geçerlidir.
tutmamıştır. Nifas hâli sona eren kadının gusletmesi gerekir.

38 TDV İslam İlmihâli, C 1, s. 210.
39 bk. Buhârî, Hayız, 20; Müslim, Hayız, 69; Ebû Dâvud, Tahâret, 105.
40 Vehbe Zühayli, İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, C 1, s. 371.

86