Page 6 - Dinler Tarihi 3. Ünite

DİNLER TARİHİ

• Sürgünden dönenler mabedi yeniden inşa etmiş, böylece Yahudi tarihinde İkinci Mabed Dönemi
başlamıştır.
• Bu döneme Koreş’in görevlendirdiği ve yetki verdiği Ezra’nın reformları damgasını vurmuştur.
Ezra dinî reformlar çerçevesinde; sürgün sırasında kaybolan ve unutulan Tevrat’ı yeniden kaleme
almış, Cumartesi (Şabat) uygulamasını yeniden tesis etmiş, kutsal toprak yerine kutsal soyu öne
çıkarmıştır. Bunun bir yansıması olarak yabancı kadınlarla evliliklere son vermiş ve Yahudi olmak
için Yahudi anneden doğma şartını getirmiştir (bk. Ezrâ, 4-10; Nehemya, 4-8 Bölümler). Yaptığı
reformlar sebebiyle Ezra, Yahudi geleneğinde ikinci Musa olarak yüceltilmiştir.
• Bu dönemde Yahudi olmadıkları iddia edilen Samirîler Yahudi toplumundan dışlanmıştır (Ali
Osman Kurt, Erken Dönem Yahudi Tarihi, s. 126-127).
İkinci Mabed Dönemi (MÖ 538-MS 70) • Bu tarihten sonra Yahudilere kohenler (hahamlar) liderlik etmeye başlamıştır.
• Bu dönemde "İsrailoğulları" ve "İsrailoğulları dini" yerine "Yahudi" ve "Yahudilik" kavramları öne çıkmıştır.
• İkinci mabedin yeniden inşasıyla başlayıp mabedin Romalılar tarafından MS 70 yılında yıkılmasına
kadar süren bu dönem Yahudiliğin sistemleşmeye başladığı dönemdir.

• Makedonya Kralı Büyük İskender’in Perslerin kontrolündeki toprakları ele geçirmesiyle (MÖ 332),
Yahuda bölgesinde Yunan hâkimiyeti ve etkisi başlamıştır.
• Büyük İskender’in ölümünden sonra, Yunan kültürü Yahudilere dayatılmaya başlamış, sünnet ve
Cumartesi (Şabat) kutlamaları yasaklanmış, mabede Zeus heykeli dikilmiş ve Yahudiler putlara
tapmaya mecbur bırakılmışlardır.
• Yunanca konuşan Mısır Yahudi cemaati için Tevrat, Yunancaya tercüme edilmiştir. Bu çeviriye "Septuagint"
(Yetmişler Çevirisi) denilmiştir (Dursun Ali Aykıt, Hıristiyanlığın Öncüsü Olarak İskenderiyeli Philo, s. 69).
• MÖ 63’de Romalılar bölgeyi ele geçirince Yahudiler Roma’ya karşı ayaklanmışlardır.
• MS 70’de Romalılar Yahudilerin başlattığı ayaklanmayı bastırmştır.
• Kudüs Romalı askerlerce tahrip edilmiş, mabed ikinci kez yıkılmış ve Yahudilerin büyük bir kısmı
sürgüne gönderilmiştir.
• İkinci Mabed Dönemi'nde Ferisilik, Sadukilik ve Essenilik adıyla bilinen üç büyük Yahudi grubu ortaya çıkmıştır.
• Romalılar’ın Yahuda’yı ele geçirmesiyle birlikte (MÖ 63) Yahuda Krallığı sona ermiş, Yahuda
doğrudan Roma yönetimine bağlanmıştır.
• Bu dönemde İsa Mesih hareketi ortaya çıkmıştır. Tebliğiyle taraftar toplayan İsa Mesih'in Yahudi
din adamlarının şikâyeti üzerine Roma Valisi Pilatus tarafından yalancı mesihlikle suçlanarak
çarmıha gerildiğine inanılmaktadır.
(MS 70-MS 600) İkinci Mabed Dönemi Sonrası Yahudilik • Bu dönemde Yahudi sözlü literatürünü oluşturan Mişna ve Talmud derlenmiştir. Sözlü geleneğin
• Kudüs, Romalılar tarafından kuşatılmış, mabed yıkılmış ve Yahudiler Kudüs'ten çıkarılmıştır (MS 66-70).
derlenmesiyle Rabbanî Yahudilik ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Yahudi dininin merkezine ikinci
mabed döneminde ağırlıklı yere sahip olan mabed, kurban ve kohen sınıfı yerine Tevrat, sinagog
ve din bilginleri (rabbiler) geçmiştir.
• Rabbanî dönem olarak da adlandırılan bu dönemde küçük bir Yahudi mezhebi olarak ortaya
çıkan Hıristiyanlık, hem Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun resmî dini hem de Yahudiliğe rakip bir
din haline gelmiştir (Salime Leyla Gürkan, “Yahudilik: Giriş ve Tarih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C 43, s. 191).
• Yahudiler, MS 70’deki sürgünden sonra 1948’de İsrail Devleti kuruluncaya kadar sürgünde
yaşamışlardır.

1.2. Yahudiliğin İnanç Esasları
Yahudiliğin İslam’daki gibi bağlayıcı bir amentüsü (inanç esasları) yoktur. Yahudilik inançtan
ziyade pratiği öne çıkaran bir dindir. Tevrat’taki "On Emir" pek çok Yahudi din bilgini tarafından
2
Yahudiliğin temelini oluşturan prensiplerin özeti BİLGİ KUTUSU
kabul edilmiştir. Fakat söz konusu emir ve yasak-
lar birer iman esası olmaktan çok pratik hayata Kur’an-ı Kerim’de Hz. Musa’dan (a.s) 34
yönelik düzenlemelerdir. surede 136 defa bahsedilir.

2 On emir Tevrat’ta iki ayrı yerde geçer. bk. Çıkış 20/2-17 ve Tesniye, 5/6-21.

52