Page 9 -

Sofyan Usûlü: Düyek Usûlü:

Türk Aksağı Usûlü: Müsemmen Usûlü:

Yürük Semai Usûlü: Aksak Usûlü:

5. gELENEKSEL TÜRK MÜZİğİNDE MEŞK gELENEğİ

Türk mûsikîsinde meşk, hoca ve öğrencisinin birlikte çalışmaları suretiyle sözlü eserler
ve saz eserleri repertuvarının yüzyıllar boyu nesilden nesile intikalini sağlamış bir eğitim ve
öğretim yöntemidir. XIX. asrın ilk çeyreğine kadar Türk mûsikîsi öğretimi tamamen bu sisteme
dayalı olarak devam etmiş, daha sonraları Batı etkisiyle kurulan konservatuvar vb. mûsikî ku-
rumlarında da meşk kısmen uygulanmış olup günümüzde de belirli ölçülerde sürmektedir.

Meşk metodunun en büyük faydası talebenin bir eseri, bir çalgıyı, herhangi bir mûsikî
tekniğini ve icrasını hocasının tarz ve üslubuyla öğrenerek “tavır” denen o ekolü devam ettir-
mesi olmuştur. “Eser geçme” tabirinin de kullanıldığı meşkte mûsikî eserleri hoca tarafından
seslendirilir, talebeye usulüyle birlikte bölüm bölüm veya bütünüyle defalarca tekrar edilerek
ezberletilirdi. Burada eserin herhangi bir notadan öğrenilmesi söz konusu olmadığından ha-
fızanın çok önemli rolü bulunuyordu. Ayrıca eserlerin usûl vurularak öğretilmesi usûlün öğre-
nilmesi yanında meşki kolaylaştıran ve sağlamlaştıran bir tekniktir.

Bir sözlü mûsikî eserinin meşki şu şekilde yürütülürdü: Önce geçilecek eserin güftesi ta-
lebeye yazdırılır, üzerinde gerektiği kadar durularak doğru telaffuzu ve manasının anlaşılması
sağlanırdı. Parçanın usulü eser icra edilmeden önce birkaç defa vurulurken talebe de buna
katılır, böylece parçanın ritmi yerleşmiş olurdu. Ardından usûl eşliğinde eser hoca tarafından
okunup talebeye tekrar ettirilerek kısım kısım meşk edilir, belirli bir başarı sağlanınca bir bü-
tün hâlinde talebenin hafızasına yerleştirilinceye kadar defalarca okutturulurdu. Parçanın bu
ilk meşkinden sonra öğrenciye eseri gelecek derse kadar tekrar etmemesi tembih edilirdi. Bu
uygulama talebenin kendi başına esere ilave yapmasını ve besteyi bozmasını önlemek için
gerekli ve önemlidir. Bir hafta sonraki derste eser üzerinde talebenin yanlışları veya bazı te-
reddütleri varsa bunlar giderilinceye kadar eser tekrar ettirilerek meşk tamamlanırdı.

52 53