Page 4 - 12. Sınıf Peygamberimizin Hayatı 3. Ünite

65
Peygamberimiz ve Toplumsal Değişim

Arap Yarımadası’nda özellikle Hicaz bölgesinde ya-
şayan kabilelerin bir bölümü bedevi diğerleri ise hadarî
olarak varlıklarını devam ettiriyorlardı. Çöl şartlarının or-
taya çıkardığı kabilecilik çok önemli olduğu için bu böl-
gede yaşayan insanların sosyal hayat, inanç ve kültürünü
kabilecilik anlayışı şekillendirmiştir. Güçlülerin zayıflar
üzerinde hâkimiyet kurması, erkeklerin üstün görülme- Asabiyet
si, kadınların ve kız çocuklarının değersiz kabul edilmesi Sarmak, kuşatmak ve yakın-
Cahiliye toplumunun temel özelliklerindendir. Kabileci- larını korumada aşırı gitmek.
lik anlayışında asabiyet, övülmek, cesaret ve toplumda Aralarında soy birliği veya başka
meşhur olmak önemli bir değer kabul edilirdi.
sebeplerle yakınlık bulunanla-
Peygamberimiz (s.a.v.), Cahiliye zihniyetinin temel rın, muhaliflerine karşı birlikte
özellikleri olan kabilecilik, kan davası, insan hakları ihlali, hareket etmelerini sağlayan
haksız kazanç gibi anlayışları Veda Hutbesi’yle ortadan dayanışma duygusu ve ruhu.
kaldırmıştır.
(Dini Kavramlar Sözlüğü, s. 32.)
Cahiliye Zihniyetinin Oluşumu

Cahiliye; ilmin zıddı, bilgisizlik, doğru olanın tersine inanma gibi anlamlara gelir. Ragıb el-Is-
fahani ise cahiliyeyi "bilgiden yoksunluk", "kendini bilmezlik", "ilmin zıddı" olarak tarif etmiştir.
1
Cahiliye, Allah’ın (c.c.) indirdiği hükümleri ve bilgileri kabul etmemek, insanlar tarafından belirle-
nen ve vahye dayanmayan batıl hükümlere, düşünce ve sistemlere inanmaktır. Arap toplumunun
İslam’dan önceki din ve sosyal hayat anlayışlarını ifade eder. Cahiliye başlı başına bir anlayışın
adıdır. Nitekim İslam düşünürü Fârâbi, zorbalığın hakim olduğu eski zaman şehirlerine “el-Medi-
2
netü’l-Cahiliye (Cahiliye Şehri )” adını vermiştir.
3

ُ َ ْ ْ ّٰ َ ْ َ ّ َّ
۠
... م ِلا ِللا دنِع ني۪لدا نِا

“Şüphesiz Allah katında din İslam’dır…”

( Âl-i İmrân suresi, 19. ayet.)

Kur’an’ın nüzulünden sonra ortaya çıkmış bir terim olan cahiliye, gerek Kur’an-ı Kerim’de
gerekse hadis-i şeriflerde Arapların İslam’dan önceki inanç, tutum, yaşayış ve davranışlarını İs-
lamî devirden ayırt etmek için kullanılmıştır. Bu nedenle genellikle Arapların İslam’dan önceki
4
dönemine Cahiliye ya da Cahiliye Dönemi denir. Bunun yanı sıra geçmiş ümmetlere gelen pey-
gamberler döneminde de cahiliye anlayış ve davranışlarının bulunduğu Kur’an-ı Kerim’de haber
verilmiştir. 5

1. Rağıb-el İsfehanî, el-Müfredat, Çev. Abdülbaki Güneş, Mehmet Yolcu, s. 249.
2. bk. Ramazan Altıntaş, Bütün Yönleriyle Cahiliye, s. 15-16.
3. bk. Nafız Danışman, "Cahiliye kelimesi ve Manası", Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi, C 1, s. 196.
4. bk. Adem Apak, Kur’an’ın Geliş Ortamında Arap Toplumu, s. 15-19.
5. bk. Neml suresi, 55; A’râf suresi, 139; Ahkâf suresi, 23. ayetler.