Page 6 - 9. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Ünite

GENÇLİK VE DEĞERLER 4. Ünite

2. Gençlerin Kişilik Gelişiminde Değerlerin Yeri ve Önemi

Sizce insanların kişilik gelişimine etki eden faktörler nelerdir?

Kişilik; bireyin inanç, tutum, değer, mizaç, duygu gibi yönleriyle fiziksel, ruhsal
ve duygusal özelliklerini içine alan geniş bir kavramdır. Kişilikle ilişkili olarak karak-
ter ve mizaç kavramları da kullanılır.
Mizaç bireyin duygu ve davranış boyutlarını ifade eden bir kavramdır. Bir durum
karşısında hissettiğimiz duygu, duygunun ortaya çıkma süresi ve duygu durumu-
muzun sürekliliği mizacımız hakkında önemli ipuçları içerir. Aynı durum karşısında
bir kişi şiddetli bir tepki verirken, bir diğeri tepkisiz kalabilir. Bu mizaçlarının farklı-
lığından kaynaklanır. Karakter ise insanın içinde bulunduğu toplumun ahlak anlayı-
şı ve değerler sistemine uygun bir davranış tarzını benimsemesine denir. Buradan
2
hareketle karakter, bireyin zaman içinde kazandığı özellikleri ifade etmektedir.
Örneğin Hz. Ebu Bekir (r.a.), Hz. Ömer (r.a.), Hz. Osman (r.a.) ve Hz. Ali (r.a.) farklı
mizaçlara sahip olsalar da yetiştikleri çevre ve edindikleri ahlak bakımından ben-
zer karakterlere sahiptir. Kişiliğin bir parçası olan karakter, bireyin sosyal normlara
uyumunu ifade ettiğinden, topluma yön veren değerler kişilik gelişimini etkiler.
İslam dini bireye öğütlediği ahlaki ilkelerle, kişilik gelişimine olumlu yönde etki
eden mesajlar içerir. Kur’an-ı Kerim’de “Şüphesiz Allah, adaleti, iyiliği, akraba-
ya yardım etmeyi emreder; çirkin işleri, kötülüğü ve taşkınlığı da yasaklar. O,
düşünüp tutasınız diye size öğüt verir.” buyrularak İslam dininin kişiyi iyiye ve
3
güzele yönlendiren öğütleri vurgulanmıştır.
İnsan, hayatını anlamlandıran değerlerle ilk olarak ailede karşılaşır. Çocukların
ilk öğrenmeleri ailedeki büyükleri taklit ederek gerçekleşir. Anne baba sahip ol-
dukları değerleri çocuklarına davranışlarıyla aktarır. İslam anne babaya çocuklarına
ahlaki değerleri kazandırma sorumluluğu yükler. Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.v.)
şöyle buyurmuştur: “Hiçbir baba, evladına güzel terbiyeden daha üstün bir hediye
vermemiştir.”
4
Gençlerin kişilik gelişiminde ailenin yanında çevrenin etkisi de önemlidir. Genç-
lik döneminde eğitim kurumları, iletişim araçları, arkadaşlık ilişkileri değerlerin
kazanılması açısından belirleyici bir
role sahiptir. Toplumların geleceği NOT EDELİM
olan gençlerin iyi yetiştirilmesi eği-
tim kurumlarının temel görevidir.
“İyi arkadaşla kötü arkadaş misk taşıyan kimse
Teknolojinin gelişmesiyle ileti- ile körük üfüren kimse gibidir. Misk taşıyan
şim araçları çeşitlenerek yaygın- ya sana onu ikram eder yahut sen ondan
laşmıştır. Bu araçların bilinçli kul- (miski) satın alırsın ya da ondan güzel bir koku
lanılması gerekir. Aksi halde kişilik duyarsın. Körük üfüren kimse ise ya elbiseni
gelişimi açısından olumsuz sonuç- yakar ya da ondan kötü bir koku duyarsın!”
larla karşılaşılabilir. Son zamanlar- (Müslim, Birr, 146.)
da çokça gündeme gelen teknoloji
bağımlılığı ciddi sorunlara neden olmaktadır.

2 bk. Feriha Baymur, Genel Psikoloji, s. 252.
3 Nahl suresi, 90. ayet.
4 Tirmizî, Birr, 33.
89