Page 9 - Osmanlı Türkçesi 10. Sınıf 1. Ünite

BİRİNCİ ÜNİTE 19

Bunları Bilelim

Osmanlı Türkçesi ile Yazılmış Çeşitli Eserler
Kitaplar
Hat sanatının böylesine itibar bulmasının asıl kayna-
ğı ve sebebi Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an’ın önceleri par-
şömen daha sonra kâğıt üstüne muhtelif hat nevileriyle
yazılmış sayısız örneği dünyanın çeşitli müze, kütüpha-
ne ve koleksiyonlarında bulunmaktadır. Kur’an-ı Ke-
rim ve cüzleri, enam-ı şerifler, evrad-ı şerifler, delailü’l-
hayratlar hat sanatının kitap şeklinde rastlanılan dinî
mahiyetteki numunelerindendir. Hadis mecmularının
da hüsnühatla yazılmış seçkin örnekleri vardır. Edebî
eserler arasında divanlar ve şiir mecmuları dinî olma-
yan yazma kitapların en geniş kesimini oluşturur.
Levhalar
19. ve 20. yüzyıllarda celi yazılarda revaç bulan
levhacılık, hüsnühattın çerçevelenerek çeşitli mekân-
lardaki duvarlarda yer almasını sağlamış, böylece bir
güzelliği hem okuma hem de seyretme imkânı ver-
miştir. Özellikle sülüs ve talik celileriyle ayet, hadis ve
hikmetli sözler usta hattatlara yazdırıldıktan sonra et-
rafı tezhip ettirilmiş ve bu levhalar çerçevelenip du-
varlara asılmıştır.
Hilyeler
İlk örnekleri Hafız Osman tarafından tertip edilen hil-
yeler, Hz. Peygamber’in (Sallallahu aleyhi ve sellem)
fiziki ve ahlaki vasıflarını anlatan levhalardır. Hilyeler
tanınmış ve güvenilir hadis rivayetlerinden alınan bilgi-
lere dayanır. İlk örnekleri 1679-1680 yıllarından itibaren
görülmeye başlayan hilyelerde en fazla Hz. Ali’den ri-
vayet olan metin yazılagelmiştir.
Kitabeler
Cami, tekke, mektep, medrese, han, çeşme, ha-
mam, sebil, kütüphane gibi herhangi bir abidenin ek-
seriya dış bazen de iç cephesinde yer alan veya nişan
taşı, mezar taşı gibi bir dikilitaş üzerindeki yazılar hak-
kında bu tabir kullanılır. Çoğunlukla bulunduğu bina
veya adına dikildiği şahısla ilgili bilgiler ihtiva eden ki-
tabelerin metinleri devrin şairlerince kaleme alınır, son-
ra da bir hat üstadına yazdırılır. Manzumenin son bir
veya iki mısraında o yılın tarihi düşülür. Bu yazılar mer-
mer üzerine kabartma şeklinde oyularak hazırlanır.
Hattın Çelebisi Hasan Çelebi
(Derleyen: Hikmet Ülker)