Page 2 - Tezhib 6. Ünite

16.YÜZYIL KLASİK DÖNEM TEZHİBİNİN UYGULANMASI

1. 16.Yüzyıl Klasik Dönem Tezhibi

16. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin siyasi, sosyal, ekonomi, kültür ve sanat alanında en
güçlü dönemi olmuştur. Bu dönem Türk süsleme sanatının en parlak dönemi olarak
karşımıza çıkmaktadır. Devletin başında bulunan Kanuni Sultan Süleyman, diğer pa-
dişahlar döneminde olduğu gibi birçok ilde nakkaşhanelere önem vermiştir. Bu nak-
kaşhanelerde birçok nakkaş yetiştirilmiştir.

Türk tezhib sanatının zirveye ulaştığı klasik bir dönem olan 16. yüzyıl tezhibinde
tasarım kurallarının çizgileri belirginleşmiştir. Bitkisel hatlarda dengeli dağılım ve mo-
tiflerin giriş çıkışlarında netleşmiş, rumi hatlar asla nebati hatlarla birlikte kullanılma-
mış ve rumi tasarım kuralları da buna paralel olarak kesinleşmiştir.

Bu yüzyılda en ihtişamlı renk lacivert ve altındır. Kâğıt renkleri ise bitkilerin şap ile
birlikte kaynatılmasından elde edilen, yüzyılın kendine has renkleridir. Ayrıca kâğıt
aharcılığına oldukça önem verilmiş, bu yüzyılda yapılıp saklanan kâğıtlar daha sonra
17.yüzyılda Kur’an-ı Kerim’lerin yazılmasında kullanılmıştır.

Yine 16. yüzyılda yüksek hayal gücüne sahip birçok müzehhib yetişmiştir. Bunlar
arasında 1520-1526 yılları arasında faaliyet gösteren Şahkulu, Osmanlı sanatında ki-
tap bezemesinden kumaşa, çiniden kuyumculuğa kadar yaygınlaşan özgün bir üslup
olan sazyolunun temsilcisi olmuştur. Özellikle dönemin ikinci müzehhibi Karamemi
Kanuni Sultan Süleyman’ın Muhibbî divanının tezhibi ile Karahisarinin Kur’an-ı Kerim
süslemelerinin güzelliği tartışılmazdır.

Şahkulu’nun öğrencisi olan Karamemi ise Osmanlı süsleme sanatında klasik ku-
ralların dışına çıkan yeni motiflerle o güne kadar görülmemiş bir üslubun temsilcisi
olmuştur. Bu üslupta kullanılan renkler altın ve laciverdin uyumu ile birlikte turuncu,
yeşil, vişne çürüğü, pembe, sarı, eflatun, siyah ve bu renklerin çeşitli tonlarıdır. Tabi-
attan yetiştiği şekilde alınan gül, nergis, lale, sümbül, süsen, haseki küpesi, zerrin ve
bahar çiçeklerinde hemen hemen bütün renkler kullanılmıştır.

155