Page 12 - Tezhib 4. Ünite

4. ÜNİTE

4. Efsanevi Hayvan Motifleri ve Çizim Teknikleri

Türk sanatında görülen hayvan figürleri başlıca iki grup altında toplanmaktadır. İlk grup
ejderler ile Zümrüdüanka veya Simurg adları ile tanınan efsanevi kuşlardır. Sfenks, harpi gibi
yarı insan, yarı hayvan şeklinde yapılan efsanevi veya mitolojik hayvan motifleri de ikinci grubu
oluşturur.

EJDER : Kudret, bereket, uğur sembolü olarak resmedilen ejderi Türkler evren olarak isim-
lendirmiştir. Dede Korkut kitaplarında ejder dört ayaklı, iki kanatlı, yedi başlı, uzun, kalın kuy-
ruklu olarak resmedilmiştir. Dört ayaklı ejder İslam sanatında Moğol istilasından sonra başlar.
Topkapı, Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan saray albümünde görülen ejder çalışmaları
genelde renksiz, tabiat içerisinde, yapraklar arasında Simurg ile mücadele ederken resmedil-
miştir.

ZÜMRÜDÜANKA (SİMURG) : Simurg, anlam olarak Farsçada si (otuz) ve murg (kuş) ke-
limelerinden meydana gelmiştir. Otuz ayrı kuşun özelliğini taşıdığı anlamına gelmektedir. Son
derece renkli ve süslü bir kuş olan Simurg’a yeşil olduğu zannedilerek Zümrüdüanka denilmiştir.
Yazma eserlerde, tezhibde halkâri süslemenin içinde yer almaktadır, dinî konuları içermeyen
eserlerde uygulanması tercih edilmiştir.Kaf dağının arkasında yaşadığına inanılan Simurg çok
renkli, iri gövdeli, uzun renkli kuyruğu ile ihtişamlı bir kuştur.

1) Ejder

118