Page 30 - Tezhib 2. Ünite

2. ÜNİTE

3. Bitkisel Motiflerle Hazırlanan Desenin Murakkaya Geçirilmesi

Tezhib uygulanacak alanın ölçülerinin belirlenmesinden sonra yazının iriliği, cinsi
ve karakteri göz önünde bulundurularak desen hazırlanır. Desen, geometrik ve bitkisel
kökenli motiflerden seçilerek tasarlanır, sanatkârın isteğine göre gerekirse paftalara
bölünür. Desen köşelerinden katlanması durumunda simetrik olacak şekilde motiflerin
yüzey üzerine dengeli dağılımı sağlanır. Bu işlem bittikten sonra desenin kâğıda
geçirilmesi gerekir. İğneleme işlemi iki ya da daha çok nüsha üzerinde yapılır. İğnelenecek
olan kağıtlar, şimşir veya çinko altlık üzerine konulup çizgiler bir iğne ile delinir. Alttaki
tahta, iğne batacak kadar yumuşak olursa deliklerin kenarlarındaki kısımlar çapak teşkil
ederek delikleri tıkayacağından iyi sonuç elde edilmez. İğnelenmiş desen eskiden kömür
tozu yardımıyla yapılırken günümüzde kalemle kalıba geçirilmektedir. Bu şekilde kalıba
geçirme işlemine desenin silkelenmesi denir. Koyu olan zeminlerde bu silkeleme işlemi
tebeşir tozu ile yapılır.

Bu işlem tamamlandıktan sonra zemine ilk önce altın tatbik edilir. Altın tatbikinden
önce, zemine el teması ile bulaşan yağ, tebeşirlenmiş bir kumaş parçası ile silinir. Altın
zemine tatbik edildikten sonra mührelenerek parlatılır. Mat zemin olarak kullanılacak altın,
üzerine ince bir kâğıt konularak mührelenmelidir. Motiflerin renkli kısımlarının tatbikinden
sonra tahrirleme işlemi uygulanır. Zemin doldurularak motiflerin renk tonlamaları ve ince
ayrıntıları yapılır. Böylece desenin renklendirme işlemi tamamlanmış olur.

PERFORMANS GÖREVİ

Konu: Yaprak, penç, hatayi, goncagül motiflerini kullanarak bir desen tasarımı yapınız.
Performans Görevinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

1. Çalışmanız için eskiz kâğıdı kullanınız.
2. Desen hazırlamak için taslak oluşturunuz.

3. Motiflerin uyumuna dikkat ediniz.

4. Yaptığınız çalışmayı bir rapor hâlinde belirtiniz.

Ölçütler Puan

Desen hazırlanmadan önce ana taslağı çıkarılmıştır. 4

Kurallarına uygun olarak motiflerin çizimine dikkat edilmiştir. 3

Desen tasarlanırken motiflerin uyumlu olarak yerleştirilmesine dikkat
edilmiştir. 2

Yapım aşamaları rapor hâlinde sunulmuştur. 1

82