Page 26 - Tezhib 2. Ünite

2. ÜNİTE

ETKİNLİK 2
Yaprak, penç, hatayi ve goncagül motiflerinin çizimlerini karton plakalara yaparak sınıf panosunda
sergileyiniz.

2. Bitkisel Motiflerle Desen Tasarımı

Kompozisyon, bir yüzey üzerine arzu edilen şekilleri dengeli ve göze hoş görünecek
bir tarzda yerleştirmeye denir. Doğada görülen her şeyin bir dengesi olduğu gibi
kompozisyonda da dikkat edilecek nokta dengenin sağlanmasıdır. Paftalar ne kadar
dengeli ve estetik olursa yerleşim o derece güzel ve başarılı olur. Kompozisyonda
dengeli bir ayrımı; düz, kırık, eğri çizgiler ve kare, üçgen, dikdörtgen, daire gibi geometrik
şekiller sağlar. Türk süsleme sanatlarında, bir kompozisyonun oluşmasında en önemli
faktörlerden biri de sanatçının kendine has tarzı ve özelliğini tetkik neticesinde aldığı
izlenimler ile birikimini eserine aktarmasıdır. İşte sanat eserlerinde, milletlerin kendine has
karakter taşımaları, kendine özel olmaları bu yüzdendir. Türk tezhib sanatında kullanılan
kompozisyon kurallarının ayrımı ise şu şekilde bölümlenebilir:
1.Tek merkezli olanlar,

2.Bağımsız, serbest kompozisyonlar,
3.Simetrik olarak kullanılanlar,
4.Çok eksenli olanlar,
5.Başlangıcı ve sonu olmayan, ulama tarzındaki kompozisyonlar,
6.Belirli ve tek düzen kalıplar içinde olanlar,

7.Girift ve çok dolu görünümde olanlar,
8.Geometrik şekillerden oluşanlar,
9.Bitkisel ve hayvansal olanlar ile her iki motifin birleşmesiyle meydana gelenler,
10. Her tür motifin uygulandığı kompozisyonlar,

11. Vazo gibi yardımcı elemanların kullanılmasıyla oluşturulan kompozisyonlar. 1

1 Azade Akar, Cahide Keskiner;Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif, s.15.

78