Page 25 - Hitabet ve Mesleki Uygulama 3. Ünite

DİNÎ HİTABET TÜRÜ OLARAK HUTBE VE VAAZ

• Vaazda cümlelerin bilgi kazandırıcı, düşündürücü, ümit verici, gönülleri ısındırıcı ve sevindirici
nitelikte olması önemlidir.
• Vaiz, sade ve anlaşılır bir dil kullanmaya dikkat etmelidir. Mahalli ağız ve argo ifadelerden ka-
çınmalıdır. Şahısları ve kurumları hedef almamalıdır. Tartışma yaratacak ve yanlış anlaşılacak
ifadelerden uzak durmalıdır.
• Okunan ayetlerin bulunduğu sure belirtilmelidir (Yasin suresinde şöyle buyuruluyor gibi.). Bu
şekildeki davranış cemaatin vaize olan güvenini artırır.
• Vaiz, olumsuz mesajlar yerine olumlu mesajlar vermeli, vaaza olumlu, müjdeci temalarla başla-
malı, olumluyu, iyiyi, güzeli, emri öne almalı, sonra olumsuzu, kötüyü, çirkini, nehyi anlatmalıdır.

• Vaaz sırasında konu dışına çıkılmamalıdır.
• Vaaz muhataba yapıldığı için cemaat arasında bulunmayanları eleştirmek uygun olmaz.
• Vaaz konusu ile ilgili ayet ve hadisler asli şekliyle ve usulüne uygun okunmalıdır. Ayet ve hadis-
lerin mealleri anlaşılır bir şekilde verilmelidir.
• Vaiz, konuşması sırasında, yeri geldiğinde konu ile ilgili nükteler, güzel ve konuya uygun hikâ-
yeler, kıssalar, şiir ve atasözlerinden yararlanmalıdır. Böylece hem konuyu daha iyi aydınlatmış
hem de cemaatin dağılan dikkatini toplamış olur.

• Namaz öncesi yapılan vaazlarda ezan okunmaya başlandığı anda vaaz bitirilmeli, cemaatin
ezanı dinlemesine fırsat vermelidir. Ezan vakti yaklaştığında, vaazda işlenen konu çok kısa bir-
kaç cümle ile özetlenmelidir.
• Vaaz kısa bir dua ile bitirilmelidir.

Vaaz sunumunda olduğu gibi ders sunumunda da en önemli husus iyi bir planlamanın ya-
pılmasıdır. Konuyla ilgili gerekli kaynaklar taranmalı, ayet ve hadis seçimine özen gösterilmeli,
kolay anlaşılır bir sunum metni oluşturulmalıdır.
Sunuma başlamadan önce konu ile ilgili dikkat çekecek sorular sorulmalı, muhattap kitlenin
hazır bulunuşluk seviyesi ölçülmelidir. Sunumun ilerleyen bölümlerinde öğrencilerin muhattap
kitlenin seviyeleri gözetilerek konuyla ilgili örnek olay, hikâye ve kıssalara yer verilmelidir. Ya-
pılması planlanan etkinliklerle konu günlük hayatla ilişkilendirilmelidir. Sunum yaparken soru
cevap ve benzeri yöntemlerle gurubun aktif katılımı sağlanmalıdır. Aktarılan bilgilerin kazanılıp

kazanılmadığını ölçmek amacıyla geri dönükler istenmelidir. Sunumun planlanan zaman içeri-
sinde bitirilmesine özen gösterilmelidir. Sunum sonunda konuyu toparlayıcı kısa bir özet yapıl-
malıdır.

ARAŞTIRALIM

Sabrın önemini anlatan bir vaaz hazırlayacak olsanız hangi ayet, hadis, kıssa ve örnekle-
re yer verirdiniz? Araştırınız.

83