Page 5 - Ebru 6. Ünite

EBRU SANATINDA ÇİÇEKLİ FORMLARI

1.1 Lâle Ebru Yapımı (Tulipa)

Çiçekli ebru formlarını öğrenmeye ilk olarak neden lale ile başlanılır?

Gelenekli Türk ebrusunda üsluplaştırılarak
TARTIŞALIM resmedilebilen ilk çiçek lâledir. Osmanlı

Ebru sanatında Lâlenin tarihinde bir devre adını vermiş bu
Allah lafzı olarak semboli- nadide çiçek, zamanımızda o kadar iyi
ze edilme sebebini ve Halk resmedilmektedir ki, adeta Türk ebru sanatının
arasında yaygın bir şekilde sembolü haline gelmiştir. Gerek Osmanlı
kullanılan “işi 66’ ya bağla- toplumunda gerekse batı toplumlarında o
mak” deyişini tartışınız. kadar çok sevilmiştir ki batıda tulipominia
(lâle çılgınlığı) adı verilen bir dönemin
İlker SELİMLER nedeni olmuştur. Osmanlı sanatında en
Lale çalışması
erken görülen çiçeklerdendir. Lâle cinslerinin
çeşitliliği sanata da yansımıştır. Bunun neticesinde zaman içinde süsleme sanatlarında
lâlenin şekli de değişmiştir. XVI. asırda yumurtaya benzer bir şekildeyken XVIII. asırda
ise tamamen uzun bir şekil almıştır. XIX. Asırda ise sanat sahnesinden çekilerek yerini
rokoko güllerine bırakmıştır.

Ebruda lâlenin yapılışı şöyledir: Zemin ebrusu yapılmış bir teknede yapraklara denk
gelmesini istediğimiz yere üst üste orta boy iki damla koyalım. Damlalar tek seferde
istenilen büyüklüğe ulaşmazsa iç içe birkaç defa boya bırakarak damlamızı büyütebiliriz.
Küçük bizle küçük, büyük bizle büyük damlalar elde edebiliriz. Ödün yüzeyde damlalar
arasında görünmeyen bir sınır oluşturarak birbirinin içine geçmesini önlediğini daha
önce zikretmiştik. Bu sebepten büyük bir damla için ince bizı kullanırsak her defasında
damlatılan boyaların arasında oluşacak sınır boşlukları damlamızın damarlı görünmesini
sağlayacaktır. Üstteki damlamızın ortasından kalın bizle ileriye doğru bir sap çıkarırız.
Şayet ince olursa aynı işlemi bir kere daha yaparak kalınlaştırabiliriz. Sapın her iki
yanından, dışarıdan içeri, sapa yakın olarak merkeze doğru ve oradan da alttaki damlanın
ortasından aşağıya kadar çizeriz. Ortasından kalınca çizgi geçen üst üste iki kalp gibi
duran yaprakların uç kısımlarını ince bizle dışarı doğru kıvırdığımızda yapraklarımız
oluşacaktır. Bizı tekneye her dokundurup çıkardığımızda mutlaka kâğıt peçeteyle iyice
kurulamalıyız. Bizda kalacak ıslaklık yüzeyde istenmeyen boşluklar oluşturabilir.

Sapın ucunun birkaç milimetre yukarısına çiçek renklerimizi oluşturacak damlaları iç içe
koyarız. Tam ortasından dıştan içe doğru damlanın ortasına kadar kalın bizle çizdiğimizde
kalp şeklini alan damlamızın uçlarını içten dışa ve ileri doğru çizdiğimizde lâlemiz ortaya
çıkacaktır. Yaprak sayısı isteğe bağlı olarak değişebilir.
Yeri gelmişken hareli çiçeklerin nasıl yapıldığını da anlatalım. İki rengin yüzeyde
birbirinin içine girmiş gibi harelendirilmesiyle oluşan çiçeklere hareli çiçekler denmektedir.
İki ayrı renge batırılmış iki biz, birbirine değdirilerek yüzeye dokundurulduğunda harelenme
oluşur. Çarpıcı harelenmeler elde edilmek isteniyorsa kontrast renkler seçilmelidir.

101