Page 4 - Ebru 6. Ünite

6. ÜNİTE

NOT EDELİM
Çiçekte renk ve ayarlanışı: Lahor çividinin içine sap yeşiline dönene kadar oksit sarı koyarak, ya da
oksit yeşilin içine çok az lahor çividi koyarak sap yeşilini elde edebiliriz. Kırmızı için kadmiyum kırmızıya çok az aşı
kırmızı, sarı için de parlak sarıya bir-iki damla aşı kırmızı karıştırmalıyız. Mor, hazır alınabileceği gibi, çivit maviye
kadmiyum kırmızı katılarak da yapılabilir. Siyah ve beyaz renkler aynen kullanılır, diğer renklerin daha açık tonları
ise beyaz ilavesiyle gerçekleşir.
Çiçek yapımı için sap yeşili ve çiçek renklerinin ayarlanması gerekmektedir. Hatib ebru bahsinde de açıklan-
dığı gibi sap ve çiçek renkleri, zemin ebrusunun üstünde ayarlanırlar. 3–4 cm. çapında açılana kadar öd koyulup
ayarlanan renklerle ilk ebru yapılır, şayet akan boya varsa kâğıda alındığında akmayana kadar öd ilavesine devam
edilir. Her daim olduğu üzere öd, boyaya ikişer-üçer damlalar halinde ve çok dikkatli konulmalıdır.
Çiçek renkleri fırçayla serpilmediği, bizle yüzeye damla damla bırakıldığından, battalda kullanıldığı gibi çok mik-
tarda kullanılmazlar. Bununla beraber çiçek renklerinin çok tonu olması sebebiyle kullanım kolaylığı açısından küçük
kavanozlar kullanabilir, küçük kavanoza uygun, ince gül dallarına küçücük karıştırma fırçaları da bağlayabiliriz.

Arap harfleriyle, lâle ve Allah kelimesi yazılırken aynı harfler kullanılır.

DEĞERLENDİRELİM
İslam Tasavvufunda lâle Allah’ı remzeder. Tasavvuf geleneğinde kâmil insan, arap harfleri arasın da elif harfi ile
işaret edilir. Botanik âleminde de, tek dallı bir çiçek olması, gövde kısmının dimdik olması, soğanının dallanmayıp
tek bir sap ve bir çiçek vermesinden ötürü lâle çiçeği ile Elif harfi arasında bir ilişki kurulabilir. Arap harfleriyle, lâle
ve Allah kelimesi yazılırken aynı harfler kullanılır. 1 Elif, 2 lâm, 1 he. Elif harfinin ebced değeri 1; lâm harfinin 30;
he harfinin ise 5’tir. Buna göre, Lâle ile Allah kelimelerinin ebced hesabıyla sayı değeri 66 eder. Bu sebepten,
İslam tasavvufunda, lâlenin, Allah’ı ve onun birliğini ve güzelliğini simgelediği düşünülmüştür. Lâle, Arap harfleri ile
yazıldığında tersten okunursa ortaya Hilâl yani Ay kelimesi çıkar.
Dolayısıyla burada kalb sanatı yapılmaktadır. Kalb sanatı, bir sözcüğün harflerinin yerlerini değiştirerek yapılan
cinastır. Ancak, bu yolda ortaya çıkan yeni sözcüğün anlamlı olması gerekir.

Kalb sanatı iki ayrı şekilde yapılır. Bunlardan ilki, bir kelime tersten okunduğu zaman yine anlamlı bir kelimenin
çıkmasıdır ki buna kalb-i kül denir.

Hilâl : Lâle:
İkincisi ise bir kelimenin harflerinin düzenli olarak değişmediği sanattır ki buna da kalb-i ba’z denir:

Allah : Lâle:
Yukarıdaki metinde Ebru sanatındaki yerini, Lâle ve Tasavvufun birbiriyle ilgisini değerlendiriniz.

Ersoy ELİF, Lale üzerine Notlar, Anadolu Aydınlanma Vakfı, 2009.

100