Page 3 - Ebru 1. Ünite

EBRU SANATI

Yüzeydeki şekillerin yer yer kaşa
ARAŞTIRALIM benzemesinden dolayı bu sanata Farsça
Ebru sanatı ilk olarak nerede ortaya çıkmıştır? ebru kelimesinin özellikle verildiğini
Araştırınız. söyleyenler de vardır. Ancak Şemseddin
Sami Bey kaş manasına gelen ebru kelimesi
için ayrı bir madde açarken sanat manasındaki ebru’yu şöyle açıklamıştır:

“Ebru: [Aslı Farsça ebrî, bulut renginde ve Çağatayca ebre: roba yüzü, kürk kabı.]
Hare gibi dalgalı veya damarlı kumaş, kâğıt vesaire. Cüz ve defter kabı yapmak için
kullanılan renkli kâğıt.”

Şemsseddin Sami Bey bu kısa ama özlü tarifiyle aslında ebrunun tarihini ve tarih
içinde ebruya bakış açısını da özetler gibidir. Kelimenin aslının Çağataycaya dayandığını
söyleyerek bu sanatın Türkistan’da Çağatay devrine (XV. Asır) kadar uzanabileceğini
akıllara getirmekte, cüz ve defter kabı yapmak maksadıyla kullanıldığını kaydederek
de bu işin renkli kâğıt üretmek amacıyla ortaya çıktığını ve böyle uygulana geldiğini
nakletmektedir.

Ebru kelimesinin asıl olarak Farsça âb-rû’dan geldiğini, isim tamlamasına göre yüzsuyu
demek olmayıp sıfat tamlaması manasıyla su yüzü demek olduğunu nakledenler de
bulunmaktadır . Ebre, Ebr, ebrî, âb-rû. Dört kelimeyle anlatılmak istenen şey aynı olup
1
hiç biri akla ters gelmemektedir. Ancak eski kaynaklarda bu sanattan daima ebrî olarak
bahsedilişi ve Şemseddin Sami Bey’in yerinde tespitleri bu sanatın adının bulutumsu
manasında ebrîden geldiği görüşünü kuvvetlendirmektedir.

Kâğıt üzerinde mermere benzer damarlar görüldüğü için Avrupalılar ebru kâğıdına
mermer kâğıdı (marbled paper, papier marbré, marmor papier…) ismini vermişler, Arap
âleminde ise varaku’l-mücezza (damarlı kâğıt) olarak tanınmıştır .
2
3. Ebru Sanatının İç Dünyamıza Yansıması

Ebru sanatının maneviyatımıza etkileri nelerdir?

Ebru teknesi küçük bir kainat kitabı gibidir. Okumasını bilene her daim derin manalar,
varlığın sırrını anlamada emsalsiz mülâhazalar sunar. Ebru sanatı her ne kadar fizik,
kimya gibi müspet ilimlerin kaideleriyle oluşsa da manevi dinamiklerin ebru teknesine
tesiri çok zaman hissedilir. Kişinin ruh hali suyun yüzeyine tesir eder. Moral bozuk olarak
ebru teknesinin başına geçildiğinde çoğu zaman düzgün ebru çıkmaz. Buna o anda
yaydığımız negatif enerjinin sebep olduğu düşünülebilir. Yine su moleküllerinin latif bir
musiki ile sert bir müzikten nasıl etkilendiği deneylerle ortaya konmuştur.

1 YAZIR, s. 162
2 DERMAN, s.8.
13