Page 10 - 9. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

BİLGİ VE İNANÇ 1. Ünite

İslam düşüncesinde selim akıl, doğru haber
ve salim duyular herkes için geçerli olan nesnel NOT EDELİM
bilgi kaynaklarıdır. Bunun yanında herkes
için bağlayıcılığı olmayan sezgi, rüya, keşif “ ... Rüya üç çeşittir: (Birincisi)
ve ilham gibi öznel bilgi kaynakları da vardır. Allah’tan bir müjde olan salih
Ancak İslami bilgi anlayışında sezgi, rüya, ke- rüyadır. (İkincisi) şeytandan
şif ve ilham genel geçerliliği olmayan, kişiye kaynaklanan üzücü rüyadır.
özel bilgi kaynaklarıdır. Rüya, uyku sırasında (Üçüncüsü ise) kişinin
zihinde beliren görüntülerin bütününü (düş) yaşadıklarından bazılarının
ifade eder. İlham; gönle doğan şey, kalbe rüyasına yansımasıdır...”
29
gelen mana, akıl yürütme ve düşünmeye da- (Müslim, Rüya, 6.)
yanmaksızın elde edilen bilgi. Keşif ise aklın
30
ötesinde olduğu için gaip olan bazı şeyleri bilme şeklinde tanımlanmıştır.
31
Bizi bilgiye ulaştıran kaynakların güvenilir oluşu, elde edilen bilginin değerini ve
geçerliliğini belirler. Genellikle rüya, keşif veya ilham yoluyla elde edilen bilginin
kesinliği ve hangi hususa işaret ettiği belirsizdir. Kişisel ve subjektif olan bu veriler,
genel ve bağlayıcı kaynak olma özelliğine sahip değildir. Rüya, ilham veya sezgi yo-
luyla hakikati keşfettiğini söyleyen kimse peygamber değilse hatadan korunmuş
olamaz. Dolayısıyla kesinlik taşı-
mayan, tahmine dayalı bilgi insanı
yanlış düşünceye, yanlış düşünce
ise yanlış davranışa götürür.
İslam ilim anlayışında bilgi tespit
edilebilir ve başkalarına aktarılabi-
lir olmalıdır. Rüya, keşif ve ilham
sağlam duyuların, selim aklın ve
vahyin sağladığı bilgi seviyesinde
olmadığı halde kesin ve bağlayıcı
bilgi gibi görülürse bu, dinî açıdan
tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Rüya,
keşif ve ilham yoluyla elde edilen
bilgiler farklı yorumlara ve istisma-
ra açık alanlardır.
İnsanlar arasında kutsal değer-
leri ve inançları kötüye kullananlar
daima olmuştur. Günümüzde özel- İslami bilgi anlayışında sezgi, rüya, keşif ve ilham genel
likle seçilmişlik, kutsallık, mehdîlik geçerliliği olmayan, kişiye özel bilgi kaynaklarıdır.
ve mesihlik gibi kavramlarla dinî
duygular istismar edilmektedir. Mistik söylemler kullanılarak kişisel menfaatler
gizlenmektedir. Kurtarıcı rolündeki bazı şahısları ve söylediklerini meşrulaştırmak
amacıyla gizli ve gizemli yapılar oluşturulmaktadır. Bu tarz oluşumlardan korunma-
nın yolu, doğru bilgiye doğru vasıtalarla ulaşmaktır.

29 İlyas Çelebi, “Rüya”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 35, s. 306.
30 MEB Dinî Terimler Sözlüğü, s. 165.
31 Süleyman Uludağ, “Keşf”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 25, s. 315.
19