Page 38 - Tezhib 1. Ünite

1. ÜNİTE

hususunda karar vermek zorundadır. Bir kompozisyon yarı soğuk yarı sıcak hâkimiyetine
giremez. Tabiat da böyledir, bir manzara ya sıcaktır ya soğuktur. Manzara kış manzarası
ise soğuk renklerin hâkim olduğu bir manzaradır ve bu manzaranın içinde sıcak bir renk
mevcut ise ancak soğuk renklerin tesirlerini artırmaya yarar.

Bir kompozisyon soğuk ve sıcak renkler bakımından kati şekilde ayarlanmamış ise
armonili sayılamaz. İçinde kontrast renkler bulunsun veya bulunmasın armoni temini için
daima soğuk ve sıcak bir rengin hâkimiyeti kati şekilde bulunmalıdır.

Sıcak renkler: Hareket, canlılık ve neşe veren renklerdir. Gereğinden fazla kullanıldığı
zaman yorucu bir etki yapar.
Soğuk renkler: Sükunet ve rahatlık veren dinlendirici renklerdir.

Soğuk ve sıcak renklerin yukarıda saydıklarımızdan başka bir takım özellikleri daha vardır.
Bu özellikler bilhassa mimar ve dekoratörleri ilgilendirir. Bazı renkler yakın ve bazıları da uzak
görünür. Mesela kırmızı renk diğer renklere nazaran daha yakında, buna mukabil mavi ise
olduğundan uzakta imiş gibi görünür. Buna sebep bu renklerin gözdeki mercekten geçerken
farklı şekilde kırılışları dolayısıyla gözde tesirlerinin başka başka olmalarından ileri gelir.

Kırmızı şualar göz merceğinden geçerken pek az bükülür veya kırılır. Bu şualar retina
tabakasının gerisinde bir noktada mihraka gelir. Bu itibarla kırmızı renkli herhangi bir
madde retina üzerinde kesin hatları ile toplayarak tecessüm ettirebilmesi için merceğin
daha şişerek convex (dış bükey) bir şekil alması lazımdır. İşte merceğin bu hareketi ile göz
kırmızı eşyayı daha ziyade kendisine çekmiş bulunuyor ve biz kırmızıları olduklarından
daha yakın görüyoruz. Mavi ise mercekten geçerken fazla kırıldığından retinanın önünde
bir noktada mihraka gelir. Bu sefer mercek mihrak noktasını retina üzerine alabilmek için
daha yassılaşmak (concave bir şekle girmek) zorundadır. Bu hareket ise maviyi geriye
iter ve bize olduğundan daha uzakta hissini verir.

Sarı ve mor renkler ne uzaklaşma ne de yakınlaşma özelliğine sahiptirler. Bu iki rengi
göz normal uzaklığında görür.

Renklerin bu yönlerini tanıdıktan sonra bundan layıkı ile istifade etmek mimar ve
dekoratörlerin elindedir. Küçük bir odayı büyük göstermek, fazla geniş ve soğuk bir yeri
daha münasip ve sevimli yapmak, bu renklerin özellliklerini bilerek yerinde kullanmakla
mümkündür.

Soğuk ve sıcak renklerin yaklaştırma ve uzaklaştırma özellikleri aynı zamanda eşyayı
büyültme ve küçültme imkânlarını da sağlar. Yaklaştırıcı renkler eşyayı büyük gösterdiği
gibi uzaklaştırıcı renkler de eşyayı küçük gösterir. Mesela kırmızı bir kanepe olduğundan
daha büyük görünür, buna karşılık mavi ve yeşil renklerle boyanmış olanlar aksi tesir
oluşturur.

Ton: Renklerin parlaklık derecelerine ton denir. Mesela koyu bir yeşil ile açık bir yeşil
arasında renk farkı yoktur ama ton farkı vardır. Tonlar açıldıkça parlak ve ışıklı olduğu
nisbette kuvvetlenir. Koyulaştıkça karanlık ve ışıklar oldukça zayıflar.

48