Page 2 - Hüsnihat 1. Ünite

1. ÜNİTE

1. Hüsn-i Hattın Tanımı:

“Hüsn” kelimesi Arapçada güzellik ,“hat” ise çizgi,yazı ve çizgiye benzer şeyler mana-
sını taşımaktadır.”Hüsn-i hat” ise “güzel yazı” anlamına gelir.
Sanat terimi olarak anlamı şudur: Belirlenmiş olan estetik kurallara bağlı kalarak
Kur’an harfleriyle ölçülü ve güzel yazı yazma sanatıdır. Bu sanatın en önemli özellikle-
rinden bir tanesi harflerden oluşmasıdır. Yeryüzünde Kur’an harflerinden başka hiç bir
alfabede sanat olma özelliği bulunmamaktadır. Kur’an’ın “elif ba”sı da Arapça olduğu
için Arap harfleri İslam yazısı hâline gelmiştir. Bu sanat, adına “kaligrafi” denilen, Latin
harfleriyle güzel yazı yazma çalışmaları ile karıştırılmamalıdır.
Hat sanatını gerçekleştiren ustalar, eserlerinde ruhlarının yansımasını resmederler. İç-
lerinden gelen güzellikleri, duyguları, düşünceleri kalem ile kâğıtta bir araya getirirler.
Ruh güzelliğinden meydana gelen eserler bir de ayet ve hadis olunca ortaya eşsiz bir
manevi mühendislik çıkıyor ki bu mühendislere de hattat ismi veriliyor.

Hat sanatının asıl ve ilk ismi hüsn-i hattır. Batı kültüründe hat sanatının karşılığı kalig-
rafi olarak adlandırılmaktadır. Batı kültürü kaligrafiye İslam toplumu kadar önem ver-
memektedir. Hat sanatı, İslam toplumunda nüfusun tamamı tarafından beğeni ile takip
edilir. Ve büyük ilgi ile izlenir.
Hat sanatı; Batı kültüründe güzel sanatlarların plastik (görsel) sanatlar dalında, İslam
kültüründe ise tezhip ve ebru gibi klasik sanatlar içerisinde yer alır.

2 . İslam Kültüründe Hüsn-i Hat Sanatının Yeri ve Amacı

Hz. Peygamber (s.a.v), insan yaratılışında mevcut güzellik duygusunu İslam terbiyesiyle
şekillendirerek yazının sanat seviyesine yükselmesinde etkili olmuştur. İslam medeniyetinin
estetik değerlerinden biri Resûl-i Ekrem’in “Allah güzeldir, güzeli sever.” ifadesidir . Böyle-
1
ce Hz. Peygamber, Müslümanların her türlü çirkinlikten arınmış bir ruh ve fikir güzelliğine
sahip olmalarını, iç temizliğinin hayatın bütün safhalarına estetik davranışlar ve sanat hare-
ketleri şeklinde yansımasını hedeflemiştir.
Hz. Peygamber sosyal gelişme ve yükselme için yazı konusunun gerekliliğini önemle vur-
gulamıştır. Cahiliye Devri’ndeki şekil, harf ve imla bakımından eksiklikleri bulunan bu ya-
zıyı Hz. Peygamber (s.a.v.) vahyin yazılması ve öğretilmesi için kullanmış, bir taraftan da
harflerin belli kurallara uyularak okunaklı ve güzel yazılması, estetiği, noktalama ve hareke-
leme gibi konularda birtakım tavsiyelerde bulunmuştur. Bütün işlerinde ince bir zevke ve es-
tetik anlayışa sahip olan Hz. Peygamber “Allah beni bir öğretmen olarak görevlendirmiştir.” ,
2
buyurmuştur. Kâtibine, “Hokkaya lika koy, kalemi eğri kes, besmelenin bâ’sını dik yaz, sîn
harfinin dişlerini, mîm’in gözünü açık, İsm-i Celâl’i güzel yazmaya gayret et, ‘Rahmân’da ka-
lemin mürekkebini yenile, nûn’un çanağını uzat, ‘Rahîm’i de güzel yaz.” buyurarak besme-
3
lenin göze hoş gelecek biçimde yazılmasını tavsiye ederken estetik değerleri ortaya koymuş,
böylece yazının sanat seviyesine yükselmesini hedef olarak göstermiştir.

1 Müslim, “Îmân”, 147.
2 İbn Mâce, “Muķaddime”, 229.
3 Kādî İyâz, eş-Şifâ, I, 506.
10