Page 15 - 9. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 5. Ünite

5. Ünite GÖNÜL COĞRAFYAMIZ

Arapçada “Nehrin öbür yakası” anlamına gelen Mâverâünnehir Orta Asya’da
Seyhun ve Ceyhun nehirleri arasında kalan bölgenin adıdır. Türkistan olarak bilinen
ve Türklerin anayurdu olan geniş coğrafyanın bir parçası konumunda olan bölge,
İslam medeniyetinin izlerinin bulunduğu önemli bir havzadır. Türkistan, “Türklerin
yurdu, memleketi” anlamına gelmektedir. Orta Asya’nın merkezî bölgesinde yer
almakta ve Uygur, Kırgız, Özbek, Kazak gibi birçok Türk boyu burada yaşamaktadır.
Semerkant, Merv, Buhara ve Kaşgar Türkistan’da İslam medeniyetinin sanat ve es-
tetik anlayışını yansıtan önemli şehirlerdendir.

Türkistan’da bulunan Türk boyları İslam medeniyetinin gelişmesine önemli kat-
kılar sağlamışlardır. Rusya’nın Batı Türkistan’ı, Çin’in Doğu Türkistan’ı işgal ettiği
dönemlerde bile bu katkının izlerini görmek mümkündür.

Türkistan, 8. yüzyılda İslamiyetle tanışmıştır. Bulundukları coğrafyanın olumsuz
şartlarına ve büyük devletlerin baskılarına rağmen bölgede yetişen âlimler ve mu-
tasavvıflar, İslam’ın Türkler arasında yerleşmesi ve Anadolu’ya ulaşması konusun-
da önemli görevler üstlenmiştir. Türkistan; tarihi, kültürü, medeniyeti, edebiyatı,
sanatı, mimarisi, yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle İslam medeniyetinin önemli
bir parçası olmuştur. İmam Buhârî, İmam Tirmizî, İmam Mâturidî, Farabi, İbn Sinâ,
Zemahşerî ve Ali Kuşçu gibi önemli ilim adamları burada yetişmiştir. Burada doğup
yaşayan ve Pir-i Türkistan olarak bilinen Hoca Ahmet Yesevî ise yetiştirdiği alperen
ve gazi dervişleri Anadolu’ya göndermiş ve İslam’ın bayrağının taşınmasında ön-
cülük etmiştir. Satuk Buğra Han ve Timur gibi devlet adamları da ilme önem verip
âlimleri himaye etmiş ve İslam medeniyetinin gelişmesine katkı sağlamışlardır. Gü-
nümüzde büyük sıkıntılar yaşayan Türkistan coğrafyası, İslam dünyasının birlik ve
beraberlik içinde atacağı adımları beklemektedir.

Hint Alt Kıtası

Hindistan ve Pakistan’ı kapsayan
bu bölge İslam medeniyetinin izleri-
ni taşır. Dünyanın en kalabalık ülkele-
rinden biri olan Hindistan, Endonez-
ya ve Pakistan’dan sonra dünyada
en çok Müslümanın yaşadığı ülkedir.
Bu coğrafyanın İslam’la tanışması 7.
yüzyılda Arap tüccarların bu ülkeye
yaptıkları ticari seferler neticesin-
de olmuştur. Abbasiler döneminde
yapılan fetihler sonucunda İslam,
Hindistan topraklarında yayılmaya
başlamıştır. Tac Mahal (Agra, Hindistan)

118