Page 38 - Fıkıh 4. Ünite

FIKIH

2.2. Zekât ve Sadaka ile İlgili Kavramlar ve Hükümler

Zekât ve Sadaka ile İlgili Kavramlar
Zekât ibadetini iyi anlayabilmek için şu kavramları iyi bilmek gerekir:
Nisap, dinen zengin sayılmak için belirlenen miktara denir. Peygambe-
rimiz bir kişinin dinen zengin sayılması için sahip olması gereken malları
şu şekilde belirlemiştir. 595 gr. gümüş, 80,18 gr. altın veya bunun tutarında
para, ticaret malı, 40 koyun veya keçi, 30 sığır, 5 deve. 68
Temlik, zekâtı, ona ehil olanlara vermek yani onların mül-
kiyetlerine geçirmektir. Taharrî ise zekâtı vermeden önce veri-
lecek yerin, ayette geçen sekiz sınıftan biri olması konusunda
araştırma yapmaktır. Temlik ve taharrî, zekâtın sahîh olması
için gereklidir.

Hâvâic-i Asliyye (Temel İhtiyaçlar): Bir kimsenin zengin
olup olmadığına bakılırken hesap dışı tutulan asli ihtiyaç ve
giderlerdir. Bir kimsenin kendisinin ve bakmakla yükümlü ol-
duğu kimselerin yeme, içme, giyinme, barınma, sağlık, eğitim
ve ulaşım gibi ihtiyaçları, şahsi kitapları, meslek sahiplerinin
kendi aletleri ve yaşama için zorunlu olan diğer şeylerdir.
Son dönemde ileri teknoloji ve lüks tüketim ürünleri piya-
sada artmıştır. İnsanlar gösteriş amaçlı özel yapım ayakkabı
ve telefonlar yaptırmaya başlamışlardır. Ayrıca lüks tablo, mü-
cevher ve ilginç ürün koleksiyonları zenginler arasında bir tut-
ku hâline gelmiştir. Fakihler, lüks kategorisine bile girse tica-
Ev eşyası, asli ihtiyaçtır, zekât düşmez.
reti yapılmayan ve sürekli kullanılan temel ihtiyaç ürünlerinin
zekâttan muaf tutulacağını bildirmişlerdir.

Havl-i Havelan: Malın üzerinden bir ka-
merî yılın geçmesidir. Bir kişi, nisap miktarı
para veya ticari mala sahip olup zengin sa-
yıldığında bir hicrî yıl (354 gün) sonra zekât
vermek ona farz olur.

Sâime: Senenin çoğunu meralarda otla-
yarak geçiren hayvanlara denir.
Öşür: Kelime anlamı “onda bir” demek-
tir. Fıkhi bir terim olarak toprak ürünlerin-
den verilen zekât anlamında kullanılır.
Sadaka-i Fıtr (fitre): Ramazanın sonuna
yetişen zengin ve hür bir Müslümanın, fa-
kirlere vermekle yükümlü olduğu sadaka-
dır. Yaratılış sadakası, hayat şükrü anlamına
gelir. Vacip olan bu sadakaya fıtır sadakası
veya fitre de denilmektedir.

68 Nisap miktarları için bk. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihâli, s. 601; Lütfi Şentürk - Seyfettin
Yazıcı, İslam İlmihâli, s. 297; TDV İslam İlmihâli, s. 440.

100