Page 2 - Tezhib 2. Ünite

2. ÜNİTE

1. Yaprak, Penç, Hatayi ve Goncagül Motiflerinin Çizimi

Türk sanatçıları bütün güçlerini süsleme alanında yoğunlaştırarak tezhib sanatının önde

gelen temsilcisi olmuşlardır. Kullandıkları motifleri üsluplaştırmayı uygun bulmuşlardır. Türk
süslemesinde gördüğümüz motiflerin çeşitliliğinin en önemli sebebi, İslam dinindeki resim
ve heykel sanatlarına konulan yasaklar olarak görülmektedir. Bunların kullanımlarında
İslamiyet’in etkisi olduğu gibi, Türklerin İslam öncesi Orta Asya üslubunun etkilerini de
bulmak mümkündür. Özellikle Göktürk ve Uygur eserlerinde üsluplaştırmayı görmekteyiz.
Tezhib sanatında kullanılan motifler çeşitli gruplar altında toplanmaktadır.

Penç: Bitkisel kaynaklı olan bu motifler herhangi bir çiçeğin kuşbakışı görüntüsünün
üsluplaştırılarak (stilize edilerek) çizilmesinden elde edilmiştir. Penç motifinin kanaviçesi
bir daire görünüşündedir. Yeşil çanak yaprakları altta kaldığından sapın çiçeğe birleştiği
nokta görülmez. Penç motifi yalın ve katmerli olarak iki çeşittir. Büyük boyda çizilen
pençlerin hemen hepsi katmerlidir. Büyük ebatlı olan pençlerin katmerli olması desene
zenginlik kazandırır. Desen içindeki büyüklüğüne göre ana motif ya da yardımcı motif
olarak kimi zaman kullanılan penç, özellikle sap dönüşlerinde veya kesişmelerinde yön
göstermediği için kimi zaman anahtar kimi zaman motif özelliğindedir.

Tezhib sanatında kullanılan motifler çeşitli gruplar altında toplanmaktadır.

54