Page 3 - Temel Dini Bigiler İslam-2 Ortaokul 4. Ünite

4. ÜNİTE

Edep kelimesi sözlükte zarafet, söz ve
hareketlerinde güzel davranışta bulunma
anlamlarına gelmektedir. Terim olarak ise
Allah (c.c.) ve Resulünün emrettiği bütün
istekleri yerine getirip sakındırdıklarından
kaçınarak elde edilen güzel huy demektir.
4
Edep kelimesinin çoğulu adaptır. Kâinatta
hiçbir şey boşuna yaratılmamıştır. Bütün
varlıklar Yüce Allah’ın verdiği görevleri ye-
rine getirirken birbirleriyle uyum içinde
hareket etmektedirler. Müslüman kendisi-
nin de bu bütünün bir parçası olarak yara-
tıldığına ve çevresinde bulunan varlıkların
kendisi gibi değerli olduğuna inanır.
Edep Ya Hu hattı.
Müslümanın edepli davranışlar gös-
termesinin arka planında hayâ kavramı büyük rol oynar. Hayâ sözlükte ar, utan-
ma, çekinme ve mahcubiyet anlamlarına gelir. Terim olarak ise kişinin, Allah’a
olan içten sevgi ve saygısından dolayı kötü, çirkin, ahlak dışı ve günah olan dav-
ranışlardan rahatsız olup onlardan kaçınmasıdır. Hayâ her insanda bulunan bir
5
özelliktir. İnsanlar toplum tarafından yanlış kabul edilen davranışları yapmaktan
utanır ve çekinirler. Bu tutum insanların ortak özelliklerindendir. Ancak İslam
ahlakında hayâ özel bir anlam ifade eder. Peygamber Efendimiz “ Kendisinden
utanılmaya en layık olan Yüce Allah’tır.” buyurmuştur. Bu hadiste belirtildiği gibi
6
Müslüman, öncelikle Allah’tan (c.c.) hayâ eder. Yüce Allah tüm kullarının yapıp
ettiklerini görür. Müslüman da bunu bildiği için kötü davranışlardan kaçınır ve
her hâliyle edepli olmaya gayret eder. Allah’tan (c.c.) hayâ etmek ve edepli dav-
ranışlarda bulunmak Müslümanın bütün hayatını şekillendirir. Peygamber Efen-
dimiz bu durumu bir hadisinde “ Her dinin bir karakteri vardır. İslam’ın karakteri
ise hayâdır.” buyurarak vurgulamıştır. Yüce Allah’tan hayâ eden bir Müslüman,
7
her edepli davranışını Rabbine hediye olarak sunduğunun bilincindedir. Gergin
ve kızgın olduğunda bile Peygamber Efendimizin “Sabır ilk andadır.” hadisini
8
hatırlayarak sabreder ve edepten ayrılmaz.

Peygamber Efendimiz insanların Allah’tan (c.c.) en çok hayâ edeniydi. Onun
hayatı hayânın sayısız örnekleriyle doludur. Ashab-ı kiram, yanlış bir şeyler yap-
tıklarını Peygamber Efendimizin yüzünden anlardı. Bir hadisinde Allah Resulü
9
“Hayâsızlık her ne şeyde olursa onu kirletir, çirkinleştirir; hayâ da her ne şeyde olursa
onu süsler, güzelleştirir.” buyurarak hayânın önemine dikkat çekmiştir.
10

4 bk. MEB, Dini Terimler Sözlüğü, 88.
5 bk. MEB, Dini Terimler Sözlüğü, 130.
6 Tirmizî, Edeb, 22.
7 İbn Mâce, Zühd, 7.
8 Müslim, Cenâiz, 14.
9 bk. Buhârî, Edeb, 72.
10 Tirmizî, Birr, 47; İbn Mâce, Zühd, 17.
101