Page 4 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4. Ünite

İnsan, aklı ile istek ve iştah güdülerinin tatmini için sayısız yollar bulabilir. Bu sistemin
oluşumunda hak, hukuk, utanma, günah, merhamet gibi duygular başrolü oynar. Utanma
duygusu, ahlakın vicdanlara yerleşmesinde önemli bir işlev görür. Değerler sistemi aklın
olumlu yolda kullanılmasını sağlayan önemli etkenlerden birisidir.
Utanma duygusunu kaybeden insanda, güzel ahlaka karşı duyarsızlık baş gösterir. Hz. Pey-
gamberin; “Utanmıyorsan dilediğini yap!’’ anlamındaki hadis-i şerifi bu bakımdan son
3
derece anlamlıdır.
İslam ahlakının gayesini Hz. Peygamber;
Düşünelim-Konuşalım “Ben güzel ahlakı (huyları) tamamlamak
4
İslam’ın ortaya koyduğu evrensel için gönderildim.’’ şeklinde açıklamıştır.
ahlak ilkeleri size göre nelerdir? İslam bilginlerinden İmam Gazzâli, ahlak il-
mini “ruhi tıb ilmi” şeklinde tanımlamış ay-
rıca bu konuda şöyle demiştir: “Allah, insa-
nın bedenini ölçülü yarattığı halde ahlakını geliştirmeyi onun kendi çabasına bırakmıştır.” 5
İslam ahlakı, “Neyi yapmalıyız?” sorusunun cevabını araştırır. İyi ve kötü hakkında bilgi
verir. Uymak zorunda olduğumuz kuralları ve sorumlulukları tanıtır. Böylece ahlaki olarak
mükemmel bir insan meydana getirmeyi gaye edinir. 6

2. İSLAM AHLAKININ KAYNAKLARI

Kur’an-ı Kerim Müslümanların hayat rehberi ve ahlak kaynağıdır.

İslam ahlakının kaynağı Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in sünnetidir. Müslümanlar ta-
rih boyunca düşünce ve pratikte ahlakın kaynağı olarak öncelikle Kur’an-ı Kerim’i esas
almışlardır. Bununla birlikte Müslümanlar Hz. Peygamber’in sünnetini de vazgeçilmez bir
ahlak kaynağı olarak kabul etmişlerdir. Nitekim Yüce Allah: “Sen elbette yüce bir ahlâk
üzeresin.’’ buyurarak Hz. Peygamber’in ahlakının üstün bir ahlak olduğunu belirtmiştir.
7
Bu üstün ahlakın model olarak alınması gerektiğini “Andolsun ki Resulullah, sizin için,
Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çok zikredenler için güzel bir
örnektir.’’ ayetiyle açıklamıştır.
8
Kur’an’ın yaşama geçirilmiş hali Hz. Peygamber’in
sözleri ve uygulamalarıdır. Nitekim Hz. Aişe’ye (r.a.)
Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ahlakı sorulunca O: “Siz
Kur’an okumuyor musunuz? O’nun ahlakı Kur’an’dı.’’
9
diye cevap vermiştir.
“İslam ahlakı” terimi, İslamiyet’in sunmuş olduğu
hayat tarzını ifade etmek için kullanılır. İslamiyet
insanlığa bir hayat tarzı sunar. İnsanların nasıl
yaşamaları gerektiğini, neyin iyi neyin kötü olduğunu Görsel 4.2: İslam’da ahlâkın temel
öğretir. kaynağı Kur’an-ı Kerim’dir.
3 Buhârî, Edebü’l-Müfred, s. 597.
4 İmam Mâlik, Muvatta, Hüsnü’l-Huluk, 8.
5 Mustafa Çağrıcı, Anahatlarıyla İslam Ahlakı, s. 21.
6 Mustafa Çağrıcı, Anahatlarıyla İslam Ahlâkı, s. 21-22.
7 Kalem suresi, 4. ayet.
8 Ahzâb suresi, 21. ayet.
9 Müslim, Salâtü’l-Müsafirîn, 139.
93